Japeto (satelitea)

Japeto (Iapetus) Saturno planetaren sateliteetako bat da. Zortzigarrena, planetarekiko distantzian, eta hirugarrena diametroz Titan eta Rearen atzetik. 1500 Km inguru dauzka diametroz. Giovanni Domenico Cassini astronomoak 1671ean kausitu zuen. Bere ezaugarri bitxiena da hemisferio baten azalera beste hemisferioa baina ilunagoa dela. Azaleraren konposizio ezberdina omen dela kausa kolorearen aldakortasunaz.

Izena

Japeto sateliteak (edo bestela Saturno VIII deritzona) Japeto titanaren izena hartzen du. Giovanni Domenico Cassini astronomoak Saturnoren bost sateliteak, Japeto barne, Sidera Laodicea izendatu zituen. Geroago John Herschelek, 1847an, "Lurmutur Hiritik egindako behaketen emaitzak" izenburuko liburuan, Saturnoren sateliteak izendatu zituen, Saturno jainko greziarraren anai-arreben izenekin, titanak deritzenak.

Orbita/Birabidea

Japetoren orbita ez da oso orokorra. Saturnoarekiko distantzia beste satelite handiago baino askoz urrunagokoa da, eta bere orbita 15º inguru inklinatuta dago ekliptikaren planoarekiko. Japetotik Saturnoren eraztunak ondo ikus daitezke.

Ezaugarri fisikoak

Japetoren osagai nagusia izotza omen da, daukan dentsitate baxuak hala adierazten baitu. Bere hemisferioak kolore ezberdinekoak dira. Bata oso iluna da, bestea aldiz, argitsua.

XVII. mendean Giovanni Domenico Cassini astronomoak azpimarratu zuen Japeto soilik ikus zitekeela Saturnoren alde batean zegoenean, beste aldean zegoenean ostera ez. Astronomoak berak eman zuen azalpena fenomoeno horretarako: satelitearen alde bat, bestea baino askoz ilunagoa zela proposatu zuen. Geroago Voyager 2 zundak hortik hurbil pasatzean, horren teoria egiaztatu zuen.

Japetoaren itxura, Lurretik ikusita, Ying eta Yang dualismoaren sinboloaren bezalakoa da.

Mendilerroa ekuadorrean

Cassini-Huygens zundak 2004an beste ezaugarri arrotz bat aurkitu zuen Japetoren ekuadorrean. Nahiko uniformea den mendilerroa dago ekuadorren inguruan. Mendilerroa Toledo Mendiak izena eman diote.

Esplorazioa

Japeto Voyager 2 zundaren bisita jaso izan zuen 1981eko abuztuaren 22an. Voyager 2 Japetotik 966.000 km ingurura pasatu zen, bere azaleraren argazki batzuk hartu zituen. Geroago Cassini-Huygens 2004an hortik pasatu zen Saturno eta bere sateliteak ikertzeko. Zunda berriaren argazkiak askoz zehatzagoak dira.

Bitxikeriak

"2001: Espazioko Odisea" fikziozko filmean, monolito handiena Japetoren azalean jarrita dago.

• i
• e
• a

Eguzki-sistema

• Eguzkia
  
  • Heliosfera

Planetak Eraztunak Sateliteak	Merkurio Artizarra Lurra ilargi 1 Marte 2 ilargi: Phobos Deimos Jupiter Eraztunak 95 ilargi: Ganimedes Kalisto Io Europa Saturno Eraztunak 146 ilargi: Titan Rea Japeto Dione Tetis Entzelado Mimas Urano Eraztunak 27 ilargi: Titania Oberon Umbriel Ariel Miranda Neptuno Eraztunak 14 ilargi: Triton
Planeta txikiak	Planeta nanoak Zeres Orko ilargi 1: Vanth Pluton 5 ilargi: Karonte, Hidra, Nix, Kerberos, Styx Haumea 2 ilargi: Hiʻiaka, Namaka Quaoar ilargi 1: Weywot Makemake (planeta nanoa) ilargi 1: MK2 Gonggong ilargi 1: Xiangliu Eris ilargi 1: Disnomia Sedna Asteroideak (Eguzki-sistemako gorputz txikiak) Asteroide nabarmenak Vesta Gaspra Ida Apophis Kalliope Pallas Juno Hygiea Taldeak eta familiak Lurretik gertuko objektuak Asteroide gerrikoa Troiarrak Artizarra Lurra Marte Jupiter Urano Neptuno Zentauroak Asteroide aktiboak Asteroideen ilargiak Meteoroideak Neptunoz haraindikoak (Urruneko planeta txikiak) Kuiperren gerrikoa Plutinoak Ixion Cubewanoak 2002 UX25 Varuna Albion 2002 TX300 Huya 2002 AW197 Disko sakabanatua Gǃkúnǁʼhòmdímà 2002 TC302 2004 XR190 Beste batzuk Sednoideak 2012 VP113 Banandutako objektuak Damokloideak Oorten hodeia Hillsen hodeia
Kometak	Zerrenda:Kokmetak Kometa periodikoak Kometa ia-parabolikoak Eguzkitik-gertukoa Handia Iraungia Galdua

Zerrendak

• Objektuak tamainaren arabera
• Aurkikuntzen kronologia
• Asteroideak

Hipotetikoak

• Bederatzigarren planeta
• Vulcanoideak
• Tyche
• Nemesis
• Neptunoz haraindiko planetak
• Lurraren balizko ilargiak

Ikus, gainera: Eguzki-sistemaren sorrera eta garapena eta Eguzki sistemaren ataria

Kanpo estekak