Władysław Ślebodziński

Władysław Ślebodziński

Data i miejsce urodzenia	6 lutego 1884 Pysznica
Data i miejsce śmierci	3 stycznia 1972 Wrocław
profesor nauk matematycznych
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1928 Uniwersytet Warszawski
Habilitacja	1934
Profesura	1946
Doktor honoris causa Politechnika Wrocławska – 1965 Politechnika Poznańska – 1967 Uniwersytet Wrocławski – 1970
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Politechnika Wrocławska
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Władysław Zygmunt Ślebodziński (ur. 6 lutego 1884 w Pysznicy, zm. 3 stycznia 1972 we Wrocławiu) – polski matematyk, profesor Politechniki Wrocławskiej^[1].

Życiorys

Władysław Ślebodziński^[a] urodził się 6 lutego 1884 w Pysznicy^[2], w rodzinie Ignacego^[3] (1847–1921) i Anny z Gorylskich (zm. 1939)^[4]. W latach 1903–1908 studiował matematykę i fizykę na Uniwersytecie Jagiellońskim^[5]. 16 sierpnia 1908 złożył egzamin nauczycielski, 21 sierpnia 1908 został mianowany zastępcą nauczyciela w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie od 1 września tego roku rozpoczął swoją pracę w zawodzie, ucząc matematyki^[2][6]. 13 października 1909 otrzymał posadę nauczyciela rzeczywistego w C. K. Szkole Realnej w Tarnobrzegu^[7][8]. Uczył tam matematyki, języków niemieckiego i polskiego, historii naturalnej, geografii, rysunków geometrycznych, był zawiadowcą bibliotek nauczycielskich i młodzieży oraz historii naturalnej^[9]. 24 sierpnia 1912 został przeniesiony z Tarnobrzega do C. K. Wyższej Szkole Realnej w Krakowie^[10]. W szkole uczył matematyki i fizyki^[11]. 19 lipca 1913 otrzymał roczny urlop dla dokonania prac naukowych poza Krakowem^[12], w latach 1913–1914 przebywał na studiach uzupełniających na Uniwersytecie w Getyndze^[13], a w roku szkolnym 1914/1915 przebywał na kursach naukowych w Wiedniu^[14]. Ponownie pracował w krakowskiej Wyższej Szkole Realnej od roku szkolnego 1915/1916 ucząc tych samych przedmiotów^{[15][16][17][18]}. 13 kwietnia 1916 otrzymał tytuł profesora^[19]. Podczas trwającej I wojny światowej był zwolniony od służby w pospolitym ruszeniu^[20][21][22].

Od 1919 do wybuchu II wojny światowej mieszkał i pracował w Poznaniu. W latach 20. był wykładowcą matematyki w Oddziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Poznańskiego^[23][24]. Równolegle uczył matematyki w Państwowej Szkole Budowy Maszyn^[25][26]. Był działaczem Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych, był przewodniczącym (1924) i zastępcą przewodniczącego (1926) zarządu Okręgu Poznańskiego TNSW i zasiadał w Zarządzie Głównym TNSW (1924)^[27]. Doktoryzował się na Uniwersytecie Warszawskim w 1928 pod kierunkiem prof. Kazimierza Żorawskiego i tam też habilitował się w 1934.

W okresie okupacji niemieckiej został wysiedlony z Poznania i od 1940 przebywał w Bochni, gdzie zaangażował się w tajne nauczanie, za co został aresztowany 1 grudnia 1942 przez gestapo i osadzony w obozie Auschwitz-Birkenau^[28]. Po ewakuacji tego obozu w 1945 był więźniem obozów Groß-Rosen i Dora-Nordhausen^[29][29].

Po wyzwoleniu z niewoli w sierpniu 1945 przyjechał do Wrocławia. Motywację tej decyzji podał Edward Marczewski^[30]:

Przyjechał do Wrocławia na kilka dni Władysław Ślebodziński, który przed wojną wykładał w Poznaniu, a teraz pragnął zrealizować zamiar powzięty w Oświęcimiu i zapowiedziany towarzyszom obozowym, że po wojnie będzie profesorem właśnie we Wrocławiu, na polskim uniwersytecie.

Razem z Bronisławem Knasterem, Edwardem Marczewskim i Hugo Steinhausem, był twórcą wrocławskiej szkoły matematycznej. W październiku 1945 przyjęli oni formalne zaproszenia Stanisława Kulczyńskiego do objęcia katedr matematyki na tworzonych we Wrocławiu Uniwersytecie i Politechnice. Roman Duda i Aleksander Weron^[31] tak piszą o tej czwórce profesorów:

Łączyły ich pionierski zapał i pewność, że Wrocław jest i pozostanie polski oraz wola pozostania w nim na stałe. Jako matematycy legitymowali się poważnym i znanym w świecie dorobkiem, mieli więc duży i naturalny autorytet naukowy, znali swoją wartość, a nadto cenili się wzajemnie. Wszyscy czterej zamieszkali na ocalałym z pożogi oblężenia Biskupinie (...) co sprzyjało utrzymywaniu bliskich i przyjacielskich stosunków.

W 1950 grupa ta założyła i później redagowała czasopismo matematyczne Colloquium Mathematicum.

W latach 1961–1963 był prezesem Polskiego Towarzystwa Matematycznego.

Od 1908 był mężem Anny (1880–1969). Mieli syna Lesława (1909–1989), nauczyciela chemii, i córkę Zofię Krystynę po mężu Maciejewską (1912–2002), nauczycielkę matematyki^[4][32][33].

Zmarł 3 stycznia 1972 we Wrocławiu, pochowany na cmentarzu Świętej Rodziny (sektor 2-19-1,1a)^[32]

Uczniowie

Wśród jego uczniów byli m.in. Abraham Goetz, Stefan Drobot, Tadeusz Huskowski, Adam Rybarski, Witold Roter, Andrzej Derdziński, Ryszard Deszcz, Zbigniew Olszak, Marian Hotloś^[34].

Promotor rozpraw doktorskich Stefana Drobota, Abrahama Goetza, Tadeusza Huskowskiego, Witolda Rotera.

Dorobek naukowy i dydaktyczny

Wprowadził pojęcie pochodnej Liego^[1]. Autor ponad 50 publikacji z zakresu geometrii różniczkowej oraz:

• Pidek-Łopuszańska, H., Ślebodziński, W., Urbanik, K.: Matematyka dla chemików. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958. Brak numerów stron w książce
• Ślebodziński, W.: Formes extérieures et leurs applications. Vol. I.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1954, seria: Monografie Matematyczne, Tom XXXI. Brak numerów stron w książce Książka jest dostępna z serwisu Biblioteka Wirtualna Nauki.
• Ślebodziński, W.: Formes extérieures et leurs applications. Vol. II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963. Brak numerów stron w książce.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi (28 września 1954)^[3]
• Medal za Wybitne Zasługi dla Rozwoju Politechniki Wrocławskiej (1970)^[35]
• Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych (Austro-Węgry)^[18]

Nagrody i wyróżnienia

• Nagroda Państwowa II stopnia za dorobek naukowy w zakresie geometrii różniczkowej, a szczególnie za monografię o formach zewnętrznych (1955)^[36]
• Nagroda miasta Wrocławia (1963)^[37]
• Doktor honoris causa Politechniki Wrocławskiej (1965)^[38]
• Doktor honoris causa Politechniki Poznańskiej (1967)^[39]
• Doktor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego (1970)^[40]
• Dyplom członka honorowego Polskiego Towarzystwa Matematycznego^[41]

Uwagi

Przypisy