Tramwaje w Polsce
- normalnotorowe
- wąskotorowe
- tramwaj konny 900 mm
Tramwaje w Polsce – systemy komunikacji tramwajowej działające w Polsce.
Od 19 grudnia 2015 roku w Polsce istnieje szesnaście systemów tramwajowych – dziesięć z nich to systemy normalnotorowe (1435 mm), a pięć wąskotorowe (1000 mm)[1][2] i jedna sezonowa linia tramwaju konnego.
Charakterystyka
Najmłodsza miejska sieć tramwajowa powstała w 2015 roku w Olsztynie, zaś najstarsza działa w Warszawie. Warszawska sieć tramwajowa jest największa, najmniejsza jest w Grudziądzu (9 km). W latach 1945–1989 systemy w większych miastach były rozbudowywane i modernizowane: Warszawie, Poznaniu, Gdańsku, Wrocławiu, Krakowie, Bydgoszczy, Toruniu, a w średnich i małych ośrodkach miejskich likwidowane: Słupsku, Inowrocławiu, Olsztynie, Wałbrzychu, Legnicy, Jeleniej Górze, Bielsku-Białej. Niektóre sieci zostały zlikwidowane przez podział miasta pomiędzy dwa państwa: Cieszyn, Słubice, Zgorzelec.
Tramwaj konny w Mrozach ma najmniejszy rozstaw szyn (900 mm); jest atrakcją turystyczną.[potrzebny przypis]
Rozbudowa sieci tramwajowej po 1989
Po wejściu Polski do Unii Europejskiej polskie samorządy mogą liczyć na wsparcie unijne w realizacji projektów tramwajowych. Wiele polskich miast z tego faktu skorzystało i modernizuje sieć (np. Grudziądz[3]) bądź buduje nowe odcinki torowisk, między innymi: Warszawa[4], Kraków, Poznań, Łódź[5], Bydgoszcz[6], Toruń[7], Szczecin[8] i Wrocław[9]. Istnieją (lub istniały) plany przywrócenia linii tramwajowych w niektórych miastach (np. Słubice[10]) lub budowy zupełnie nowych systemów, np. w Płocku[11], Radomiu czy Zamościu[12].
Systemy
Miasto lub obszar | Operator[13] | Rozstaw | Długość toru pojedynczego (km)[13] | Data | Artykuł | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
otwarcia[14] | elektryfikacji[14] | likwidacji | |||||
Białystok | Towarzystwo Białostockich Tramwajów Konnych | 1000 mm | 6,2 (ok.) | 1895 | brak | 1915 | Tramwaje w Białymstoku |
Bielsko-Biała | Bielska Kolej Elektryczna | 1000 mm | 8,3 | 1895 | 1971 | Tramwaje w Bielsku-Białej | |
Bydgoszcz | MZK Bydgoszcz | 1000 mm | 91,86 | 1888 | 1896 | funkcjonuje | Tramwaje w Bydgoszczy |
Bytom | b.d. | 1435 mm | b.d. | 1913 | 1945[a] | Tramwaje w Bytomiu | |
Cieszyn | b.d. | 1000 mm | 1,8 | 1911 | 1921 | Tramwaje w Cieszynie | |
Częstochowa | MPK Częstochowa | 1435 mm | 30 | 1959 | funkcjonuje | Tramwaje w Częstochowie | |
Elbląg | Tramwaje Elbląskie | 1000 mm | 33,83 | 1895 | funkcjonuje | Tramwaje w Elblągu | |
Gdańsk | Gdańskie Autobusy i Tramwaje | 1435 mm | 114,4 | 1873 | 1896 | funkcjonuje | Tramwaje w Gdańsku |
Gorzów Wielkopolski | MZK Gorzów Wielkopolski | 1435 mm | 24,43 | 1899 | funkcjonuje | Tramwaje w Gorzowie Wielkopolskim | |
Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia[b] | Tramwaje Śląskie | 1435 mm | 336,1[15] | 1894 | 1899 | funkcjonuje | Tramwaje w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii |
Grudziądz | MZK Grudziądz | 1000 mm | 18 | 1896 | 1899 | funkcjonuje | Tramwaje w Grudziądzu |
Gubin | b.d. | 1000 mm | 2,5 | 1904 | 1938 | Tramwaje w Gubinie | |
Inowrocław | b.d. | 1000 mm | 4,2 | 1912 | 1962 | Tramwaje w Inowrocławiu | |
Jelenia Góra | Kolej Elektryczna w Jeleniej Górze | 1000 mm (do 1899 – 1435 mm) | 19,2 | 1897 | 1900 | 1969 | Tramwaje w Jeleniej Górze |
Kostrzyn nad Odrą | b.d. | 1000 mm | 6,3 | 1903 | 1925 | 1945 | Tramwaje w Kostrzynie nad Odrą |
Koszalin | Kösliner Stadt- und Strandbahn | 1435 mm | 17,4[c] | 1911 | 1938 | Tramwaje w Koszalinie | |
Kraków | MPK Kraków | 1435 mm[d] (do 1953 – 900 mm) | 194 | 1882 | 1900 | funkcjonuje | Tramwaje w Krakowie |
Legnica | b.d. | 1000 mm | b.d. | 1882 | 1898 | 1968 | Tramwaje w Legnicy |
Mrozy | Warszawskie Towarzystwo Higieniczne | 900 mm | 2,5 | 1908 | brak | 1967 | Tramwaj konny w Mrozach |
Gmina Mrozy | 900 mm | 1,75 | 2012 | brak | funkcjonuje | ||
Aglomeracja łódzka[e] | MPK Łódź | 1000 mm | 208 | 1898 | funkcjonuje | Tramwaje w Łodzi | |
Olsztyn | MZK Olsztyn | 1000 mm | 6 | 1907 | 1965 | Tramwaje w Olsztynie | |
MPK Olsztyn | 1435 mm[f] | 21 | 2015 | funkcjonuje | |||
Poznań | MPK Poznań | 1435 mm | 157,7 | 1880 | 1898 | funkcjonuje | Tramwaje w Poznaniu |
Słubice | b.d. | 1000 mm | b.d. | 1898 | 1945 | Tramwaje w Słubicach | |
Słupsk | MZGK Słupsk | 1000 mm | b.d. | 1910 | 1959 | Tramwaje w Słupsku | |
Sopot[g] | b.d. | 0800 800 mm | 2 | 1884 | brak | 1906 | Tramwaje w Sopocie |
Szczecin | Tramwaje Szczecińskie | 1435 mm | 119 | 1879 | 1896 | funkcjonuje | Tramwaje w Szczecinie |
Zarząd portu | 1435 mm | b.d. | 1955 | brak | 1963/1964 | Linia tramwajowa ul. Bytomska – Elewator Ewa | |
Szczekociny | b. d. | 600 mm | 21 | 1915 | brak | 1935 | Tramwaje w Szczekocinach |
Tarnów | b.d. | 1000 mm | 2,6 | 1911 | 1942 | Tramwaje w Tarnowie | |
Toruń | MZK Toruń | 1000 mm | 53,642[potrzebny przypis] | 1891[potrzebny przypis] | 1898[potrzebny przypis] | funkcjonuje | Tramwaje w Toruniu |
Wałbrzych | Wałbrzyska Kolej Powiatowa | 1000 mm | b.d. | 1898 | 1966 | Tramwaje w Wałbrzychu | |
Warszawa | Tramwaje Warszawskie | 1435 mm (do 1948 – 1525 mm) | 356 | 1866 | 1908 | funkcjonuje | Tramwaje w Warszawie |
Wołomin | b. d. | 800 mm | b. d. | 1907 | brak | 1939 | Tramwaje konne w Wołominie |
Wrocław | MPK Wrocław | 1435 mm | 190,14 | 1877 | 1893 | funkcjonuje | Tramwaje we Wrocławiu |
Zgorzelec | b.d. | 1000 mm | b.d. | 1898 | 1945 | Tramwaje w Zgorzelcu |
Znaczenie kolorów użytych w tabeli: system istniejący, system nieistniejący, system budowany, system scalony z innym.
Ponadto sieć tramwajową posiadały Kołomyja, Lwów i Wilno w okresie przynależności do II RP; do dzisiaj funkcjonuje ona we Lwowie.
Osobne artykuły: Tramwaje w Kołomyi, Tramwaje we Lwowie, Tramwaje w Wilnie.
Uwagi
- ↑ W 1945 roku sieć została scalona z siecią w konurbacji górnośląskiej.
- ↑ W sieć wchodzą: Będzin, Bytom, Chorzów, Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Katowice, Mysłowice, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Ruda Śląska, Zabrze.
- ↑ Na części trasy tramwaje poruszały się po torze kolejowym.
- ↑ Do roku 1925 – ruch lewostronny.
- ↑ W skład sieci wchodzą: Konstantynów Łódzki, Pabianice, Zgierz oraz wsie, przez które przechodzą linie do ww. miejscowości. Dawniej także Aleksandrów Łódzki, Rzgów, Tuszyn, Ozorków, Kruszów, Lutomiersk.
- ↑ Jedyna sieć w Polsce przystosowana wyłącznie do taboru dwukierunkowego o szerokości 2500 mm.
- ↑ W latach 1946–1961 jedna z linii gdańskich tramwajów docierała do Sopotu.
Przypisy
- ↑ Grzegorz Jagodziński – Prześwit linii kolejowych i tramwajowych [online], grzegorj.cba.pl [dostęp 2015-12-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-27] .
- ↑ Standardową szerokością wagonów jest 2,4 m, jedynie w Olsztynie przyjęto 2,5 m; ponadto w Poznaniu na niektórych liniach kursują wagony Tatra RT6N1 o szerokości 2,44 m.
- ↑ Trwa modernizacja sieci tramwajowej w Grudziądzu. transport-publiczny.pl. [dostęp 2014-04-14]. (pol.).
- ↑ Warszawa: budowa tramwaju na Bemowie idzie pełną parą. kurier-kolejowy.pl. [dostęp 2014-09-02]. (pol.).
- ↑ Widzew Wschód. Rusza budowa linii tramwajowej, ale.... rynek-kolejowy.pl. [dostęp 2014-07-15]. (pol.).
- ↑ Bydgoszcz: Tramwaj do Fordonu: widać już estakadę. pomorska.pl. [dostęp 2014-07-18]. (pol.).
- ↑ Tramwaj pędzi na toruńskie Bielany. Co nam daje nowa linia?. pomorska.pl. [dostęp 2014-06-24]. (pol.).
- ↑ Szczeciński Szybki Tramwaj. szybkitramwaj.szczecin.pl. [dostęp 2016-01-11]. (pol.).
- ↑ Historyczny moment na TAT na Nowy Dwór we Wrocławiu. Po wiadukcie po raz pierwszy przejechał tramwaj [online], Gazeta Wrocławska, 3 lipca 2023 [dostęp 2023-07-15] (pol.).
- ↑ Słubice: Tramwajem do Frankfurtu?. infotram.pl. [dostęp 2011-07-20]. (pol.).
- ↑ Płock: Nie będzie linii tramwajowej. infotram.pl. [dostęp 2010-12-09]. (pol.).
- ↑ Zamość myśli o budowie linii tramwajowej [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2023-07-15] (pol.).
- ↑ a b Jakub Madrjas. Sieci tramwajowe w Polsce. „Rynek Kolejowy”. 8-9/2015, s. 20–23. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN 1644-1958. (pol.).
- ↑ a b Marek Graff. Nowy tabor tramwajowy w Polsce. „Technika Transportu Szynowego”. 7-8/2015, s. 46–63. Łódź: Emi-Press. ISSN 1232-3829.
- ↑ Tramwaje Śląskie S.A. » Infrastruktura techniczna [online] [dostęp 2023-10-12] (pol.).
- p
- d
- e
Funkcjonujące |
| ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Zlikwidowane |
| ||||||
Niezrealizowane | |||||||
Szybkie tramwaje |