Najwyższy Sąd Wojskowy

Gmach sądów wojskowych przy placu Saskim w Warszawie, mieszczący Najwyższy Sąd Wojskowy, Prokuraturę przy NSW, Wojskowy Sąd Okręgowy Nr I i Prokuraturę przy WSO I (stan przed 1928)

Najwyższy Sąd Wojskowy (NSW) – sąd najwyższej instancji należący do pionu polskiego sądownictwa wojskowego. W latach 1919–1920 funkcjonował pod nazwą Naczelny Sąd Wojskowy.

Opis

Naczelny Sąd Wojskowy został utworzony dekretem Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego z dnia 4 lutego 1919[1]. Dziesięć dni później kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych, płk Jan Wroczyński zatwierdził etat Naczelnego Sądu Wojskowego. Zgodnie z etatem w Naczelnym Sądzie Wojskowym miało pełnić służbę ośmiu oficerów (prezydent, wiceprezydent, pięciu członków i starszy sekretarz), siedmiu urzędników wojskowych (sekretarz, dwóch podsekretarzy, dwóch kancelistów i dwie maszynistki) oraz dwóch pracowników cywilnych (dwóch woźnych i goniec), natomiast w Prokuraturze trzech oficerów (prokurator, dwóch podprokuratorów), czterech urzędników wojskowych (sekretarz prokuratury, kreślarz, dwie maszynistki) oraz dwóch pracowników cywilnych (dwóch woźnych i goniec). Stanowisko prezesa NSW zostało zaszeregowane do stopnia generała porucznika, stanowiska pięciu członków NSW i prokuratora do stopnia generała podporucznika, natomiast stanowiska podprokuratorów do stopnia pułkownika. Starszy sekretarz miał mieć rangę majora[2].

Siedziba sądu mieściła się przy placu Saskim róg ul. Królewskiej[3].

Obsada personalna Naczelnego Sądu Wojskowego w dniu 1 marca 1919[4]:

  • prezydent – gen. ppor. KS Franciszek Niżałowski
  • wiceprezydent – wakat
  • członek – gen. ppor. Jan Konrad Roszkowski
  • p.o. członka – płk KS Jan Wozmek
  • p.o. członka – płk KS Jan Czapliński
  • p.o. członek – płk KS Edward Szpakowski
  • prokurator – gen. ppor. Leon Iwanowski
  • podprokurator – płk KS Cezary Piotrowski
  • p.o. podprokuratora – mjr KS Emil Franciszek Mecnarowski

12 maja 1919 roku pełniącym obowiązki członka NSW został ppłk Mieczysław Bielski, późniejszy szef Wojskowego Sądu Okręgowego Nr V w Krakowie[5].

Do 1939 stanowił instancję odwoławczą od wyroków wojskowych sądów okręgowych (wcześniej sądów wojennych okręgów generalnych), oraz Sądu Admiralskiego.

Także w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie od 1943 funkcjonował Najwyższy Sąd Wojskowy. Badał sprawy Wojskowego Trybunału Orzekającego i wydawał opinie prawne. Nie był natomiast instancją odwoławczą.

Ostatni raz w polskim sądownictwie wojskowym utworzono Najwyższy Sąd Wojskowy w 1944 w Ludowym Wojsku Polskim. Zapisał się on negatywnie w historii polskiego sądownictwa ze względu na prowadzone przed nim procesy o charakterze politycznym. Funkcjonował do 1962, kiedy to utworzono Izbę Wojskową Sądu Najwyższego.

Obsada personalna Najwyższego Sądu Wojskowego

Najwyższy Sąd Wojskowy (ok. 1926-1928)
Prezydenci (prezesi) NSW
Wiceprezydenci NSW
Sędziowie NSW

Obsada personalna Prokuratury przy Najwyższym Sądzie Wojskowym

 Osobny artykuł: Naczelna Prokuratura Wojskowa.
Naczelni Prokuratorzy Wojskowi
Prokuratorzy przy NSW
Podprokuratorzy przy NSW

Zobacz też

Przypisy

  1. Dziennik Rozkazów Wojskowych z 8 lutego 1919 r. Nr 14, poz. 502.
  2. Dziennik Rozkazów Wojskowych z 19 lutego 1919 r. Nr 19, poz. 630.
  3. Sądy Wojskowe. warszawa1939.pl. [dostęp 2018-09-03].
  4. Dziennik Rozkazów Wojskowych z 18 marca 1919 r. Nr 30, poz. 950, 951.
  5. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 67 z 17 czerwca 1919 roku, poz. 2146.
  6. Generał podporucznik Korpusu Sądowego.
  7. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 30 z 18.03.1919 r.
  8. Cięciel Stanisław w: Katyń. Księga cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2000, wyd. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, i Oficyna Wydawnicza RYTM, ISBN 83-905590-7-2, s. 84.
  9. a b Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 5 z 12 marca 1929
  10. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 26 lipca 1922 roku, s. 561.
  11. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 29 kwietnia 1924 roku, s. 244, ogłoszono przydział z dniem 15 kwietnia 1924 na stanowisko prokuratora Prokuratury przy NSW.
  12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 76 z 7 sierpnia 1924 roku, s. 437, anulowano przydział ogłoszony w Dz. Pers. MSWojsk. Nr 24 z 1924.
  13. Zmiany na wyższych stanowiskach wojskowych. „Kurier Polski”. Nr 165, s. 3, 19 czerwca 1930. 
  14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 17 marca 1927 roku, s. 70.
  15. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 marca 1927 roku, s. 101.

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Organa wymiaru sprawiedliwości w W. P.. „Wojskowy Przegląd Prawniczy”. Nr 8-10, 1928. 
  • p
  • d
  • e
Służba sprawiedliwości Wojska Polskiego II RP
Wojskowe sądy okręgowe
Wojskowe prokuratury okręgowe
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • 10
Wojskowe sądy rejonowe
  • Łomża
  • Modlin
  • Warszawa
  • Kowel
  • Równe
  • Zamość
  • Grodno
  • Lida
  • Wilno
  • Częstochowa
  • Łódź
  • Skierniewice
  • Bielsko
  • Katowice
  • Kraków
  • Lwów
  • Stanisławów
  • Tarnopol
  • Gniezno
  • Kalisz
  • Poznań
  • Bydgoszcz
  • Grudziądz
  • Toruń
  • Baranowicze
  • Brześć
  • Siedlce
  • Jarosław
  • Kielce
  • Przemyśl
Wojskowe zakłady karne
Wojskowe więzienia śledcze
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • 10