Lystrozaur

Lystrosaurus

Hipotetyczna rekonstrukcja lystrozaura.

Systematyka

Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

synapsydy

Rząd

terapsydy

Podrząd

Anomodontia

Infrarząd

dicynodonty

Rodzina

Lystrosauridae

Rodzaj

Lystrosaurus

Gatunki

L. curvatus
L. declivus
L. mccaigi
L. murrayi
L. oviceps
L. platyceps

Hasło w Wikisłowniku

Lystrozaur (Lystrosaurus) – bardzo szeroko rozprzestrzeniony terapsyd z wczesnego triasu, żyjący 251–248 milionów lat temu.

Jego nazwa „łopaciasty jaszczur” nawiązuje do wyrastającej z górnej szczęki pary kłów, w które prawdopodobnie zaopatrzone były samce grupy Dicynodontia, do której należał lystrozaur.

Było to zwierzę roślinożerne, wielkości świni (przeciętna długość – 1 m). Miał krótki, baryłkowaty tułów i krępe kończyny. Żył w stadach.

Początkowo myślano, że lystrozaury odznaczały się ziemno-wodnym trybem życia, jak współczesne hipopotamy. Jednak później odkryto, że zamieszkiwały pustynne tereny charakterystyczne dla wczesnego triasu.

Szczątki lystrozaura odnajdywane są na terenach Ameryki Południowej, Indii i Antarktydy, wchodzących w owym czasie w skład superkontynentu Gondwana. Od niedawna naukowcy dysponują poza tym skamieniałościami zwierzęcia z takich krajów jak Rosja czy Mongolia.

Paleoekologia

Lystrosaurus jest znany z powodu szerokiego rozpowszechnienia w południowej części Pangaei, przez miliony lat, we wczesnym triasie. Co najmniej jeden niezidentyfikowany gatunek tego rodzaju przetrwał masowe wymieranie pod koniec permu i przy braku drapieżników i roślinożernych konkurentów rozwijał się i wtórnie wyodrębnił się tworząc szereg gatunków^[1], stając się najbardziej rozpowszechnioną grupą kręgowców lądowych we wczesnym triasie; przez pewien czas 95% kręgowców lądowych stanowiły Lystrosaurusy^[1]^[2]. Taki rodzaj dominacji jednego rodzaju zwierząt na Ziemi nie ma analogii w żadnym innym okresie^[3]. Kilka innych permskich rodzajów terapsydów również przetrwało masowe wymieranie i pojawia się w skałach triasowych – terocefale Tetracynodon, Moschorhinus, Ictidosuchoides i Promoschorhynchus, ale nie wydaje się, by były one liczne w triasie^[4]^[5]; całkowita odbudowa ekologiczna trwała 30 milionów lat, obejmując wczesny i środkowy trias^[6].

W kulturze masowej

Lystrozaury pojawiły się w odcinku serialu Zanim przywędrowały dinozaury.

Przypisy

↑ ^a ^b M.J.M.J. Benton M.J.M.J., When life nearly died : the greatest mass extinction of all time, New York: Thames & Hudson, 2003, ISBN 0-500-05116-X, OCLC 51031684 [dostęp 2023-01-15] .
↑ The Consolations of Extinction | Orion magazine [online], web.archive.org, 12 października 2007 [dostęp 2023-01-15] [zarchiwizowane z adresu 2007-10-12] .
↑ BBC: Life Before Dinosaurs
↑ JenniferJ. Botha JenniferJ., Roger M.H.R.M.H. Smith Roger M.H.R.M.H., Lystrosaurus species composition across the Permo-Triassic boundary in the Karoo Basin of South Africa: Lystrosaurus across the PTB, „Lethaia”, 40 (2), 2007, s. 125–137, DOI: 10.1111/j.1502-3931.2007.00011.x [dostęp 2023-01-15] (ang.).
↑ Adam K.A.K. Huttenlocker Adam K.A.K., Christian A.Ch.A. Sidor Christian A.Ch.A., Roger M.H.R.M.H. Smith Roger M.H.R.M.H., A new specimen of Promoschorhynchus (Therapsida: Therocephalia: Akidnognathidae) from the Lower Triassic of South Africa and its implications for theriodont survivorship across the Permo-Triassic boundary, „Journal of Vertebrate Paleontology”, 31 (2), 2011, s. 405–421, DOI: 10.1080/02724634.2011.546720, ISSN 0272-4634 [dostęp 2023-01-15] (ang.).
↑ SardaS. Sahney SardaS., Michael JM.J. Benton Michael JM.J., Recovery from the most profound mass extinction of all time, „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”, 275 (1636), 2008, s. 759–765, DOI: 10.1098/rspb.2007.1370, ISSN 0962-8452, PMID: 18198148, PMCID: PMC2596898 [dostęp 2023-01-15] (ang.).