Linia kolejowa nr 213
Reda – Hel | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dane podstawowe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zarządca | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Numer linii | 213 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Długość | 62,827[1] km | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rozstaw szyn | 1435 mm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Prędkość maksymalna | 100[2] km/h | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Historia | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Lata budowy | 1878–1922 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rok otwarcia | 1879 (Reda – Puck) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rok włączenia do PKP | 1920 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Linia kolejowa nr 213 Reda – Hel – drugorzędna linia kolejowa znaczenia państwowego o długości 62,827 km w północnej części województwa pomorskiego. Jest jedyną w Polsce normalnotorową linią kolejową zbudowaną na mierzei. Linia powstawała etapami od 1879 do 1928 r. Ostateczną swoją długość osiągnęła w 1922. Dobudowany w 1928 odcinek do portu Hel został później rozebrany. Linia jest niezelektryfikowana i jednotorowa. Ze względu na obsługę miejscowości turystycznych przewozy wykazują bardzo dużą sezonowość.
Przebieg linii
Linia kolejowa nr 213 zaczyna się w Redzie, gdzie odgałęzia się od linii nr 202 (Gdańsk Główny – Stargard). Następnie skręca na północ, obwodząc Redę od strony zachodniej. Po ponad 4 km szlak dociera do położonej na północy Redy dzielnicy Rekowo Dolne, gdzie znajduje się pierwszy przystanek – Reda Rekowo. Za nim linia skręca na północny wschód i biegnie do Mrzezina, po czym skręca na północ. Przed Żelistrzewem skręca nieznacznie w lewo i tak dociera do Pucka. W Pucku skręca ponownie w lewo i do Swarzewa biegnie w kierunku północno-zachodnim. W Swarzewie do 1991 znajdował się jedyny węzeł kolejowy na jej trasie (nie licząc Redy, w której linia się zaczyna). Za Swarzewem linia skręca ostro w prawo i biegnie tak do Władysławowa. Na terenie miasta tuż przed stacją Władysławowo tory odbijają w lewo. Pomiędzy stacjami Władysławowo a Władysławowo Port linia skręca ostro w prawo i wjeżdża na mierzeję. Na mierzei linia biegnie wzdłuż drogi wojewódzkiej 216 po stronie otwartego morza. Tuż przed Helem skręca na południe i kończy się na stacji Hel[3].
Linia biegnie przez powiaty wejherowski i pucki oraz przez dwa mezoregiony Pobrzeże Kaszubskie i Mierzeję Helską[4].
Mimo niewielkiej odległości od morza linia ma na niektórych odcinkach charakterystykę typową dla linii podgórskich[5].
Charakterystyka techniczna
Linia jest klasy C3 na całej długości[6]. Prędkości pociągów pasażerskich w rozkładzie 2019/2020[2]:
Kilometraż | Prędkość | ||
---|---|---|---|
od | do | tor 1 | |
-0,749 | 1,750 | 70 | |
1,750 | 7,200 | 100 | |
7,200 | 8,650 | 70 | |
8,650 | 8,840 | 80 | |
8,840 | 9,385 | 90 | |
9,385 | 16,145 | 100 | |
16,145 | 16,615 | 60 | |
16,615 | 17,365 | 70 | |
17,365 | 26,770 | 90 | |
26,770 | 27,010 | 70 | |
27,010 | 27,580 | 80 | |
27,580 | 40,590 | 100 | |
40,590 | 40,980 | 60 | |
40,980 | 47,600 | 100 | |
47,600 | 48,750 | 60 | |
48,750 | 61,741 | 100 | |
61,741 | 62,078 | 80 |
Linia jest wyposażona w elektromagnesy systemu SHP[7].
Ze względu na ciasne łuki pod koniec lat 90. na linii wprowadzono zakaz wjazdu dla lokomotyw sześcioosiowych na trasie Władysławowo – Hel[5].
Historia
Geneza
Kolej dotarła do Redy, pierwszej stacji na linii, w 1870 przy okazji budowy linii kolejowej ze Słupska do Sopotu. Odcinek ten domykał połączenie Gdańsk – Szczecin przez Słupsk i Koszalin. W przeciwieństwie do większości budowanych w tym czasie na Pomorzu linii kolejowych nie była ona budowana w ramach Królewskiej Kolei Wschodniej, ale mimo tego później została przez nią przejęta[8].
W latach 80. i 90. XIX wieku sieć kolejowa w Prusach zaczęła się zagęszczać. Po wybudowaniu głównych magistrali zaczęły powstawać linie lokalne łączące miasta powiatowe[8].
1897–1920
W grudniu 1897 rozpoczęto budowę pierwszego odcinka współczesnej linii 213 – z Redy do Pucka[9]. Został on otwarty 15 grudnia 1898[10] pomimo bardzo trudnych warunków geologicznych i geomorfologicznych[5]. Linia od razu miała dochodzić do Krokowej[9], jednakże budowę rozpoczęto dopiero w 1901[11], a oddano dwa lata później. Na odcinku Puck – Swarzewo linia ta była przedłużeniem obecnej linii 213, a dalej linią 263[12]. Linia do Krokowej początkowo była linią prywatną zbudowaną przez właścicieli Krokowej z rodu von Krockow[5].
Zwiększenie roli linii do Pucka spowodowało w 1910 modernizację i rozbudowę stacji kolejowej w Redzie[13].
1920–1945
W 1918 Polska odzyskała niepodległość. Granice na Pomorzu ustalono jednak dopiero w 1920 i wówczas linia kolejowa z Redy do Pucka znalazła się w Polsce. Z powodu kłopotów w zaopatrzeniu w węgiel niezbędny dla parowozów w 1920 została wprowadzona komunikacja zastępcza za pomocą powozów[14]. Podobna sytuacja panowała w tym czasie na różnych innych pomorskich liniach[15]. Stacja w Pucku była najbliżej morza położonym obiektem na sieci PKP, dlatego zbudowano w Pucku tymczasowy port wraz z bocznicą kolejową[10].
W 1921 zawieszono na pół roku przewozy na odcinku Puck – Swarzewo (i dalej do Krokowej na linii 263)[16]. Zawieszenie to było związane z budową linii kolejowej na Hel oddanej w 1922[17]. Linia została częściowo wybudowana na drodze kołowej, co spowodowało tymczasowe odcięcie Helu od sieci drogowej. Dopiero w 1923 PKP ostatecznie odbudowały zniszczoną drogę[18]. Trudnością podczas budowy było dostarczenie materiałów, w tym drewna. Nie można było ściąć zbyt dużej liczby drzew, gdyż stanowiły one ochronę półwyspu[19]. Budowa dworców w miejscowościach nadmorskich trwała jeszcze do końca lat 20. XX wieku. W 1928 dobudowano linię ze stacji Hel do portu w Helu; linia 213 osiągnęła wówczas swoją maksymalną długość[20].
W XX-leciu międzywojennym linia ta była obsługiwana przez parowozy OKl27, kursujące na trasie Gdynia – Puck – Gdynia oraz opalane olejem parowozy Tp3, które obsługiwały trasę Puck – Hel – Puck[21]. Pod koniec lat 30. na Hel zaczęły docierać pociągi dalekobieżne z Warszawy oraz południa Polski[22].
Rozwój kolei spowodował rozwój gospodarczy Mierzei Helskiej powodując, że wioski, dotychczas rybackie, przeistaczały się w kurorty oblegane latem przez turystów z całej Polski[19].
1945–1989
W latach 1949–1951 wprowadzono bardzo restrykcyjne przepisy dotyczące działalności cywilnej na Helu[23].
W PRL, ze względu na duże znaczenie militarne Helu, dostęp turystów do Helu był ograniczony. Mogli oni przyjeżdżać do miasta tylko koleją[17].
W 1952 zmodernizowano stację w Redzie[13].
W 1978 PKP zapowiadały szybkie wycofanie parowozów z ruchu pasażerskiego oraz z ruchu towarowego na liniach o trudnym profilu w Północnej DOKP. W 1978 na terenie całej dyrekcji było 13 sprawnych parowozów, głównie obsługujących manewry. Ostra zima 1978/1979 spowodowała jednak powrót parowozów[24]. W tym samym roku przeprowadzono modernizację linii na odcinku Reda – Władysławowo. Podczas remontu między innymi wymieniono szyny lekkie na szyny S49[5].
W 1979 po raz drugi zawieszono przewozy na linii Puck – Krokowa; pociągi wróciły do Krokowej w maju 1983[16].
W 1979 zaprzestano korzystania z przystanku Hel Bór[25].
W 1982 zmodernizowano linię na odcinku Władysławowo – Hel; zakres remontu był taki sam jak na pozostałym odcinku. W 1983 i 1989 wykonano ponowny remont nawierzchni pomiędzy Redą a Mrzezinem[5].
Po 1989
Po raz trzeci ruch kolejowy z Pucka do Krokowej został zawieszony na przełomie lat 80. i 90. W maju 1989 na tej trasie przestały kursować pociągi osobowe, a w 1991 również towarowe[16]. Od tego czasu po linii kolejowej nr 213 jeżdżą tylko pociągi osobowe pomiędzy Gdynią a Helem (część relacji bywa skrócona do Władysławowa lub Pucka) oraz wakacyjne pociągi dalekobieżne.
26 września 1993 ze stacji Puck odjechał ostatni planowy pociąg pasażerski prowadzony trakcją parową[10].
W 1998 linia została zmodernizowana. Stacje zostały wyposażone w urządzenia sterowania ruchem kolejowym obsługiwane zdalnie z Władysławowa, przez co obsługa stacji (oprócz kas biletowych) stała się zbędna[17].
W marcu 2001 dzięki interwencji i dofinansowaniu samorządu województwa pomorskiego linia została uratowana przed likwidacją[26].
W 2005 do obsługi połączeń lokalnych pomiędzy Gdynią a Helem zaczęto stosować szynobusy i spalinowe zespoły trakcyjne wyprodukowane przez Pesę Bydgoszcz. W 2006 pojazdy te przejęły całość przewozów poza sezonem. W sezonie letnim, ze względu na zwiększenie liczby podróżnych, nadal stosowane są również składy tradycyjne[27][28].
11 listopada 2010 Newag Nowy Sącz przekazał województwu pomorskiemu dwa dwuczłonowe SZT SA137; do końca roku przekazane zostały jeszcze 3 z 4 kupionych przez województwo pojazdów trójczłonowych SA138, a czwarty z nich pojawił się na początku 2011. Pojazdy te zostały kupione ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa pomorskiego na lata 2007–2013 i przypisane do obsługi połączeń Kościerzyna – Gdynia – Kościerzyna i Gdynia – Hel – Gdynia[29].
5 października 2011 podpisano umowę z firmą Salcef Costruzioni Edili E Ferroviarie na rewitalizację całej linii nr 213[30]. Podczas modernizacji wymianie uległy m.in. nawierzchnia kolejowa wraz z lokalnymi umocnieniami podtorza, urządzenia SRK i krawędzie peronowe; ponadto zostały wyremontowane obiekty inżynieryjne. Prędkość została podniesiona do 100 km/h z wyjątkiem odcinka Puck – Władysławowo, gdzie prędkość wynosi 90 km/h. Miało to spowodować skrócenie czasu przejazdu o 15–25 minut[31]. Remont rozpoczął się wiosną 2012[32] i skutkował czasowym zamknięciem linii od 10 września 2012[33]. Ze względu na zwiększone przewozy podczas wakacji ruch pociągów został wznowiony na okres wakacyjny w 2013[34]. W okresie od 2 września 2013 do 14 czerwca 2014 ruch na linii był ponownie zawieszony[35][36]. Kolejne zamknięcie miało miejsce w dniach 15–19 listopada 2014[37]. W dniach 4–11 maja 2015 ruch na trasie Władysławowo – Hel został ponownie wstrzymany[38]. Modernizacja została ostatecznie zakończona w lipcu 2015. Dzięki wykonaniu projektowanych prac czas przejazdu odcinka Reda – Hel skrócił się o 17 minut[39].
W rozkładzie jazdy 2016/2017 w okresie poza sezonem letnim Przewozy Regionalne zdecydowały się na zastąpienie części kursów na odcinku Władysławowo – Hel autobusami komunikacji zastępczej[40].
Infrastruktura
Rozgałęzienia
Na linii kolejowej nr 213 znajdowały się dwie stacje węzłowe, z czego jedna przestała pełnić swoją funkcję w 2005 r.[41][42].
Miejsce | Schemat | Linie i kierunki |
---|---|---|
Reda | 202 Gdańsk Główny, Stargard | |
Swarzewo | 263 Krokowa (zawieszona od 1991, rozebrana od 2005[41]) |
Punkty eksploatacyjne
Nazwa | Zdjęcie | Liczba krawędzi peronowych | Infrastruktura |
---|---|---|---|
stacja kolejowa Reda | 3 | kasa biletowa[43], przejście podziemne[44], zadaszenie[44], urządzenia nagłaśniające[44] | |
przystanek osobowy Reda Rekowo | 1 | wiata[44] | |
stacja kolejowa Mrzezino | 2 | wiata[44], urządzenia nagłaśniające[44] | |
przystanek osobowy Żelistrzewo | 1 | wiata[44] | |
stacja kolejowa Puck | 2 | kasa biletowa[43], nieczynna lokomotywownia[42], wiata[44], urządzenia nagłaśniające[44] | |
bocznica szlakowa Kral | 0 | zlikwidowana[42] | |
przystanek osobowy Swarzewo | 1 | wiata[44] | |
stacja kolejowa Władysławowo | 2 | kasa biletowa[43], wiata[44], urządzenia nagłaśniające[44] | |
przystanek osobowy Władysławowo Port | 1 | wiata[44] | |
przystanek osobowy Chałupy | 1 | wiata[44] | |
stacja kolejowa Kuźnica (Hel) | 2 | wiata[44], urządzenia nagłaśniające[44] | |
przystanek osobowy Jastarnia Wczasy | 1 | wiata[44] | |
stacja kolejowa Jastarnia | 2 | kasa biletowa[43], wiata[44] urządzenia nagłaśniające[44] | |
przystanek osobowy Jurata | 1 | wiata[44] | |
przystanek osobowy Hel Bór | 0 | zlikwidowany[42] | |
stacja kolejowa Hel | 4 | kasa biletowa[43], wiata, urządzenia nagłaśniające[44] | |
[45] | [44] |
Ruch pociągów
Pociągi osobowe
Linią 213 jeżdżą pociągi osobowe w relacji Gdynia – Hel (i z powrotem) oraz Gdynia – Władysławowo (i z powrotem). W okresie letnim do Helu regularnie jest przedłużany przyspieszony pociąg regio Tur Gdynia – Chojnice, prowadzony na całej trasie lokomotywą spalinową[46][47].
Ze względu na duży ruch turystyczny w sezonie letnim oraz zdecydowanie mniejszy poza sezonem dla linii publikowane były dwie tablice w rozkładzie jazdy. Od 2005 do obsługi połączeń lokalnych pomiędzy Gdynią a Helem zaczęto stosować szynobusy i spalinowe zespoły trakcyjne[27]. Od 2010 są to przypisane do tej linii (oraz do trasy Kościerzyna – Gdynia – Kościerzyna) spalinowe zespoły trakcyjne SA137 i SA138[29]. W sezonie letnim z powodu wzmożonego ruchu przewozy są obsługiwane m.in. składami klasycznymi z wagonami piętrowymi. Również SZT łączy się wówczas w dłuższe składy, często z wagonem doczepnym w środku[27].
Pociągi dalekobieżne
Pociągi dalekobieżne jeżdżą linią kolejową nr 213 tylko w czasie wakacji ze względu na napływ turystów na Mierzeję Helską. Wówczas na tej trasie jeździ kilka par pociągów zarówno pospiesznych (TLK), jak i ekspresowych (EIC Jantar)[48]. Pociągi te ze względu na brak elektryfikacji są prowadzone lokomotywami spalinowymi[49].
Pociągi towarowe
Ruch towarowy, ze względu na brak przemysłu[50], ma marginalne znaczenie[51].
Przypisy
- ↑ Id-12 (D29) Wykaz linii. plk-sa.pl, 2020-07-27. [dostęp 2020-09-25]. (pol.).
- ↑ a b Wykaz maksymalnych prędkości. plk-sa.pl, 2019-12-15. [dostęp 2020-09-25]. (pol.).
- ↑ Judyta Kurkowska-Ciechańska, Ariel Ciechański: Koleje. Warszawa: Carta blanca, 2008, s. 31. ISBN 978-83-60887-233.
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: PWN, 2002, s. 46 i 126. ISBN 83-01-13897-1.
- ↑ a b c d e f Leszek Lewiński. Z Redy do Helu... podgórską koleją. „Świat Kolei”. 4/1999. s. 14-19. ISSN 1234-5962.
- ↑ Klasy linii. plk-sa.pl, 2016-04-07. [dostęp 2016-05-19]. (pol.).
- ↑ Wykaz linii kolejowych, które nie są wyposażone w elektromagnesy shp. plk-sa.pl, 2016-04-07. [dostęp 2016-05-19]. (pol.).
- ↑ a b M. Jerczyński. Królewska Kolej Wschodnia – jak powstała legenda. „Świat Kolei”. 7/2001. s. 18–25. ISSN 1234-5962.
- ↑ a b Marcin Przegiętka. O tym pisano w grudniu... „Świat Kolei”. 12/2007, s. 5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ a b c Krzysztof Labudda. 110-lecie linii Reda-Puck. „Świat Kolei”. 12/2007, s. 5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Filip Karoński, Marcin Przegiętka. O tym pisano w maju... „Świat Kolei”. 5/2011, s. 6. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Jarosław Woźny, Marek Potocki (red.): Linia Reda – Hel. bazakolejowa.pl. [dostęp 2012-07-23]. (pol.).
- ↑ a b Leszek Lewiński. Reda. „Świat Kolei”. 5/2000, s. 18-21. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Marcin Przegiętka. O tym pisano w lutym. „Świat Kolei”. 2/2010, s. 6. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Filip Karoński, Marcin Przegiętka. O tym pisano w październiku... „Świat Kolei”. 10/2009, s. 5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ a b c Jarosław Woźny, Marek Potocki (red.): Linia Swarzewo – Krokowa. bazakolejowa.pl. [dostęp 2012-07-23]. (pol.).
- ↑ a b c Judyta Kurkowska-Ciechańska, Ariel Ciechański: Koleje. Warszawa: Carta blanca, 2008, s. 30. ISBN 978-83-60887-233.
- ↑ Krzysztof Zintel. Koleje na Helu. „Świat Kolei”. 2/1998, s. 26–27. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ a b Jerzy Pawłowski. Kolej helska. „Świat Kolei”. 5/1997, s. 16–17. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Marcin Przegiętka. O tym pisano w lipcu... „Świat Kolei”. 7/2008, s. 5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Andrzej Massel. Pasażerski ruch kolejowy w czasach II Rzeczypospolitej (3). „Świat Kolei”. 1/2010, s. 16–23. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Andrzej Massel. Pasażerski ruch kolejowy w czasach II Rzeczypospolitej (2). „Świat Kolei”. 12/2009, s. 16–23. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Zbigniew Wojciechowski. Obiekty militarne Półwyspu Helskiego w latach 1920-2006. „Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej”. 51 nr 4, s. 247-271, 2005. ISSN 0860-889X.
- ↑ Paweł Terczyński. Ostatnie parowozy w Północnej DOKP. „Świat Kolei”. 7/2012, s. 14–23. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Ryszard Stankiewicz, Marcin Stiasny: Atlas Linii Kolejowych Polski 2011. Wyd. pierwsze. Rybnik: Eurosprinter, 2011. ISBN 978-83-931006-4-4. (pol.).
- ↑ A. Sito. Umowa z PKP. „Świat Kolei”. 5/2001, s. 4. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ a b c Ryszard Stankiewicz. Nowy tabor na trasie Gdynia Gł. – Hel. „Koleje Małe i Duże”. 1/2007, s. 4. Katowice: APLAND. ISSN 1641-117X.
- ↑ Ryszard Stankiewicz. Nowy tabor na trasie Gdynia Gł. – Hel. „Koleje Małe i Duże”. 2–3/2007, s. 6. Katowice: APLAND. ISSN 1641-117X.
- ↑ a b Michał Augustyn. Pierwsze zespoły trakcyjne z Newagu typu 220M i 221M. „Świat Kolei”. 5/2011, s. 30–35. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Szybciej na Hel, szybciej do Kościerzyny. inforail.pl, 2011-10-23. [dostęp 2013-05-31].
- ↑ Linia 213. [dostęp 2013-08-30].
- ↑ Wielki remont helskiej kolei – InfoRail. [dostęp 2013-07-30]. (pol.).
- ↑ Pomorskie: Od 10 września na Hel tylko autobusem – InfoRail. [dostęp 2013-07-30]. (pol.).
- ↑ Pociągi wróciły na trasę do Helu. kurier-kolejowy.pl, 2013-06-21. [dostęp 2013-06-28].
- ↑ Pomorskie: PKS Wejherowo ponownie obsługuje KKA na Hel. 2013-09-05. [dostęp 2014-02-26]. (pol.).
- ↑ Kompromitacja na linii helskiej. 2014-06-16. [dostęp 2014-06-16]. (pol.).
- ↑ Puck – Hel: Zamknięcie jednak w listopadzie, nie w październiku. 2014-09-18. [dostęp 2014-11-21]. (pol.).
- ↑ Zmiany w rozkładzie jazdy pociągów / autobusowa komunikacja zastępcza. 2015-04-20. [dostęp 2015-07-13]. (pol.).
- ↑ Koniec helskiej epopei…. inforail.pl, 2015-07-13. [dostęp 2015-07-13].
- ↑ Mieszkańcy Helu nie chcą autobusów. inforail.pl, 2017-01-04. [dostęp 2017-01-05].
- ↑ a b Krzysztof Labudda. Linia Swarzewo – Krokowa znika. „Świat Kolei”. 4/2006, s. 2. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ a b c d Mapy ogólne. W: Ryszard Stankiewicz, Marcin Stiasny: Atlas Linii Kolejowych Polski 2014. Wyd. pierwsze. Rybnik: Eurosprinter, 2014, s. A6. ISBN 978-83-63652-12-8. (pol.).
- ↑ a b c d e Sprzedaż w kasach biletowych. polregio.pl. [dostęp 2017-01-10].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Wykaz peronów. plk-sa.pl, 2016-07-05. [dostęp 2016-08-02].
- ↑ Wykaz posterunków ruchu i punktów ekspedycyjnych. plk-sa.pl, 2014-06-26. [dostęp 2014-11-03]. (pol.).
- ↑ Z POLREGIO nad morze – wakacje 2020. polregio.pl, 2020-07-13. [dostęp 2020-10-13]. (pol.).
- ↑ Filip Brzeziński. SP32 w Chojnicach. „Świat Kolei”. 6/2010, s. 4. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Portal Pasażera: Plakatowy rozkład jazdy pociągów [online], portalpasazera.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Szymon Suliński. Wakacyjne pociągi. „Koleje Małe i Duże”. 2/2006, s. 14–15. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Irena Fierla: Geografia Przemysłu Polski. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1973, s. 195.
- ↑ Oficjalna Strona Internetowa Miasta Helu. gohel.pl, 2011-11-30. [dostęp 2013-08-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-12)]. (pol.).
- p
- d
- e
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 230A
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 393
- 394
- 395
- 700
- 701
- 702
- 703
- 704
- 705
- 706
- 707
- 709
- 710
- 711
- 712
- 713
- 714
- 715
- 716
- 717
- 719
- 720
- 721
- 722
- 723
- 724
- 725
- 726
- 727
- 728
- 729
- 730
- 731
- 732
- 733
- 734
- 735
- 736
- 737
- 738
- 739
- 740
- 741
- 742
- 743
- 744
- 745
- 746
- 747
- 749
- 750
- 751
- 752
- 753
- 754
- 755
- 756
- 757
- 758
- 759
- 760
- 761
- 762
- 763
- 764
- 765
- 766
- 767
- 768
- 769
- 770
- 771
- 772
- 773
- 774
- 775
- 776
- 777
- 778
- 779
- 780
- 781
- 782
- 786
- 800
- 801
- 802
- 803
- 804
- 805
- 806
- 807
- 808
- 809
- 810
- 811
- 812
- 813
- 814
- 815
- 816
- 817
- 818
- 819
- 820
- 821
- 822
- 823
- 824
- 825
- 826
- 827
- 828
- 829
- 830
- 831
- 832
- 833
- 834
- 835
- 836
- 837
- 838
- 839
- 840
- 841
- 842
- 843
- 844
- 845
- 846
- 847
- 848
- 851
- 854
- 855
- 857
- 858
- 859
- 860
- 861
- 862
- 863
- 864
- 865
- 866
- 867
- 868
- 869
- 870
- 871
- 872
- 873
- 874
- 875
- 876
- 877
- 878
- 880
- 881
- 882
- 883
- 884
- 885
- 886
- 887
- 888
- 889
- 890
- 891
- 892
- 893
- 894
- 895
- 896
- 897
- 898
- 899
- 900
- 901
- 902
- 903
- 904
- 905
- 906
- 907
- 908
- 909
- 910
- 911
- 912
- 913
- 914
- 915
- 916
- 917
- 918
- 919
- 920
- 921
- 922
- 923
- 924
- 925
- 926
- 927
- 928
- 929
- 930
- 931
- 932
- 933
- 934
- 935
- 936
- 937
- 938
- 939
- 940
- 941
- 942
- 943
- 944
- 945
- 946
- 947
- 948
- 949
- 950
- 951
- 954
- 955
- 956
- 957
- 958
- 959
- 960
- 961
- 962
- 963
- 964
- 965
- 966
- 967
- 968
- 969
- 970
- 971
- 972
- 973
- 974
- 975
- 976
- 977
- 978
- 979
- 980
- 981
- 982
- 983
- 984
- 985
- 986
- 987
- 988
- 989
- 990
- 991
- 992
- 993
- 994
- 995
- 996
- 997
- 998
- 999
- Wikiprojekt:Transport szynowy