Fort główny artyleryjski 45 „Zielonki”

Fort 45 "Zielonki" – jeden z fortów wchodzących w skład Twierdzy Kraków we wsi Zielonki koło Krakowa.

Historia

Powstał w latach 1884–1886. Fort nie brał bezpośredniego udziału w walkach I wojny światowej, zaś w okresie międzywojennym włączony został do Obozu Warownego Kraków^[1].

Po wojnie wykorzystywała go Krakowska Spółdzielnia Ogrodniczo-Pszczelarska. Opuszczony został przez spółdzielnię w 1985 r.^[1]. Zanim nieruchomość przejęła Gmina Zielonki,w latach 1985–1990 r. popadał w ruinę. Zrabowano m.in. oryginalny pancerny sponson wyrywając go ze ściany koszar, kaponiery pozbawiono pancernych elementów. Częstokroć tego typu działania były podejmowane przez pseudokolekcjonierów i tzw. „miłośników militariów”, w tym również i krakowskich. W 1999 r. przy wsparciu UE powstał tam, dziś już nieistniejący, hotel „Twierdza”. Na adaptację gmina otrzymała dofinansowanie z Unii Europejskiej. Projekt przygotował Witold Sztorc z zespołem^[2].

Na ścianie jednego z pomieszczeń bojowych członkowie krakowskiego stowarzyszenia C. i K. Regimentu Artylerii Fortecznej Nr 2 Barona Edwarda von Beschi Twierdza Kraków odkryli (przy dokonywaniu prac zabezpieczających pomieszczenie) pod warstwami przemalowań oryginalne rysunki dział wykonane przez żołnierzy austriackich^[3].

Zespół dzieł obronnych

Trzy baterie artyleryjskie, w tym jedna bateria artylerii ciężkiej FB-V-1 oraz dwie baterie obrony dalekiej B-45-4 (B 45a) i B-45-1 (B 45b)^[2]. Dodatkowo wsparcie fort otrzymywał od szańców IS-V-1 i IS-V-2. Jednym z dzieł był również schron amunicyjny „Marszowiec”. W pobliskich Witkowicach znajdowała się prochownia (Munitionsmagazin), zbudowana w latach 1882–1886.

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Fort główny artyleryjski 45 „Zielonki”

Katastrofa w Witkowicach
Fort pancerny pomocniczy 45a „Bibice”

Przypisy

↑ ^a ^b FORTYCK.PL - Forty CK Twierdzy Kraków [online], www.fortyck.pl [dostęp 2023-02-04] .
↑ ^a ^b Fort 45 "Zielonki", [w:] HenrykH. Łukasik HenrykH., AndrzejA. Turowicz AndrzejA., Twierdza Kraków - znana i nieznana. Przewodnik turystyczny., t. 1, Kraków 2001, s. 61-63, ISBN 978-83-94-14072-0-9 .
↑ Fort 45 Zielonki [online] [dostęp 2023-02-04] .

Linki zewnętrzne

Opis i ponad 150 zdjęć tego obiektu
Fort 45 Zielonki w WikiMapia

Twierdza Kraków

I obszar warowny

Cytadela i bastiony rdzenia	Cytadela Twierdzy – Wawel № I „Zwierzyniec” № I½ „Na Piasku” № II „Nowowiejski” № III „Kleparz” № IVa „Luneta Warszawska” № IVb № V „Lubicz”
Forty piechoty i szańce rdzenia	№ 4 „Błonia” № 8 „Łobzów” № 10 „Prądnik Biały” FS-11 FS-14 FS-14 1/2 FS-16
Forty wewnętrznego pierścienia	№ 2 „Kościuszko” zespół szańca 3 № 7 „Bronowice” № 9 „Krowodrza” № 15 „Pszorna” № 17 „Luneta Grzegórzecka”
Dzieła pomocnicze	Prochownia bastionu VI

II obszar warowny

Forty główne	№ 31 „Benedykt” № 32 „Krzemionki” № 33 „Krakus”
Baterie i szańce piechoty	Bastiony VII-X FS-22 FS-25 IS-29 1/2 FS-29
Dzieła pomocnicze	Ostróg-wartownia bramy Zakrzówek

III obszar warowny

Forty główne	№ 38 „Skała”
Forty pomocnicze	№ „Bielany” № 39 „Olszanica”
Baterie i szańce piechoty	IS-III-1 IS-III-2 IS-III-3 FB-35 FB-36
Dzieła pomocnicze	Schron amunicyjne: „Bielany” „Las Wolski” Schron - remiza - ul. Ks. Józefa Schron bojowy (tradytor ckm) - ul. Olszanicka

IV obszar warowny

Forty główne	№ 41 „Bronowice Małe” № 43 „Pasternik” № 44 „Tonie”
Forty pomocnicze	№ 41a „Mydlniki” № 42 „Wróżna Góra” № 43a „Podchruście” № 44a „Pękowice”
Baterie i szańce piechoty	B-43-2 B-43-3 B-43a-2 B-43a-3 B-44-5 B-44a-4
Dzieła pomocnicze	Schron amunicyjne: „Bronowice” „Podchruście” „Tonie” „Pękowice”

V obszar warowny

Forty główne	№ 45 „Zielonki” № 47a „Węgrzce” № 47 „Łysa Góra” № 48 „Batowice”
Forty pomocnicze	№ 45a „Bibice” № 47 ½ „Sudół”
Baterie i szańce piechoty	IS-V-1 IS-V-2 IS-V-3 IS-V-4 IS-V-5 IS-V-6 IS-V-7 B(45)-1 B(45)-4 FB-V-1 B-47-1 B-47-2
Dzieła pomocnicze	Schron amunicyjne: „Marszowiec” „Łysa Góra” w Witkowicach kawerna 48 „Batowice” ostróg fortu 47

VI obszar warowny

Forty główne	№ 49 „Krzesławice” № 49a „Dłubnia” № 49 ¼ „Grębałów”
Forty pomocnicze	№ 49 1/2 a „Mogiła”
Dzieła pomocnicze	schron amunicyjny „Dłubnia” schron amunicyjny „Mogiła”

VII obszar warowny

Forty główne	№ 50 „Prokocim” № 50 ½ OST „Barycz” / „Kosocice” № 51 „Rajsko” № 51 ½ OST „Swoszowice”
Forty pomocnicze	№ 50 ½ WEST „Kosocice” № 50a „Lasówka”
Baterie i szańce piechoty	IS-VII-1 IS-VII-2 IS-VII-3 IS-VII-4 Bateria FB-51c
Dzieła pomocnicze	Schrony amunicyjne: „Prokocim” „Kosocice” „Rajsko” „Swoszowice” kawerna „Kosocice”

VIII obszar warowny

Forty główne	№ 52 „Borek” № 52 ½ „Skotniki” N i S
Forty pomocnicze	№ 52a „Łapianka” № 53a „Winnica” № 53 „Bodzów”
Dzieła pomocnicze	kawerny: fortu Winnica fortu Bodzów