Belgische lokale verkiezingen 2024

Provincieraads-, gemeenteraads- en districtsraadsverkiezingen 2024
Datum	13 oktober 2024
Land	België
Opvolging verkiezingen
← 2018     2030 →
Portaal    Politiek België

De Belgische provincieraads-, gemeenteraads- en districtsraadsverkiezingen van 2024 vinden plaats op zondag 13 oktober 2024, zes jaar na de lokale verkiezingen van 2018 en vier maanden na de federale verkiezingen van 9 juni 2024.

De Belgische kiezer kan zijn stem uitbrengen:

• in Vlaanderen en Wallonië: voor de provincieraden (in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bestaat de provincie als bestuursniveau niet);
• in heel België: voor de gemeenteraden;
• in de stad Antwerpen: ook voor de districtsraden;
• en in de zes Vlaamse randgemeenten met taalfaciliteiten rond Brussel en in de faciliteitengemeenten Komen-Waasten en Voeren: voor de schepenen, de OCMW-raden en het vast bureau van die OCMW-raden.

Het aantal gemeenten daalt van 300 naar 285 in Vlaanderen (waarvan één een tiende district van Antwerpen wordt) en van 262 naar 261 in Wallonië.

Regelgeving en organisatie

Sinds de bijzondere wet van 13 juli 2001 zijn de drie gewesten (zijnde het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) bevoegd voor de organisatie van de lokale verkiezingen.

Stemrecht en coalitievorming

Het Vlaams Parlement heeft met het decreet ‘Versterking lokale democratie’ van 16 juli 2021 enkele hervormingen goedgekeurd die vanaf de verkiezingen van 2024 geldig zijn; zo zal er, in tegenstelling tot de Europese, federale en regionale verkiezingen die op zondag 9 juni 2024 zullen plaatsvinden, in Vlaanderen geen opkomstplicht meer zijn voor de lokale verkiezingen. De lijststem verdwijnt, alleen het aantal voorkeurstemmen bepaalt wie verkozen wordt. De kandidaat met de meeste voorkeurstemmen van de grootste lijst heeft twee weken het exclusief recht om een coalitie te vormen. De kandidaat met de meeste voorkeurstemmen van de grootste partij binnen de meerderheidscoalitie zal burgemeester worden. Het kan dus niet meer dat de kleinste coalitiepartner de burgemeester levert.^[1]

Gemeentefusies

Daarnaast heeft de Vlaamse regering de ambitie om meer gemeenten te laten fuseren dan er tijdens de voorgaande legislatuur doorgevoerd zijn.^[2] Bij fusies die voor een decretale deadline goedgekeurd worden, wordt bij deze verkiezingen de gemeenteraad voor de nieuwe fusiegemeente verkozen. Er zijn reeds een aantal fusies in voorbereiding tegen de verkiezingen van 2024. 28 gemeenten hebben een principiële beslissing genomen om te fuseren tot 13 nieuwe fusiegemeenten. Allen namen uiterlijk 31 december 2023 een definitieve beslissing.^[3] Bij deze fusies zou één gemeente, Borsbeek, fuseren met de stad Antwerpen en een nieuw district van Antwerpen worden.

Aan Waalse kant zullen Bastenaken en Bertogne fuseren: de verkiezingen vinden hier plaats voor een eengemaakte gemeenteraad voor de nieuwe fusiegemeente.

Vanaf 1 januari 2025 zal Vlaanderen 221 lokale mandatarissen minder tellen dan nu:^[4]

• In totaal verdwijnen bij de nieuwe fusiegemeenten 351 mandatarissen: 16 schepenen, 247 gemeenteraadsleden en 88 leden van het bijzonder comité voor de sociale dienst. In Antwerpen zijn er 30 mandatarissen verdwenen, in Limburg 96, in Oost-Vlaanderen 151, in Vlaams-Brabant 40 en in West-Vlaanderen 41.
• In 50 gemeenten komen er 120 mandatarissen bij ten gevolge van de bevolkingsgroei, waarvan 14 schepenen, 88 gemeenteraadsleden en 18 extra leden voor het bijzonder comité voor de sociale dienst.
• Netto zullen er dus 2 schepenen, 159 gemeenteraadsleden en 70 BCSD-leden minder zijn. In de provincie Antwerpen stijgt het netto aantal mandatarissen; in de andere provincies daalt dit aantal.
• In de Antwerpse districten komen 17 raadsleden bij (15 voor het nieuwe district Borsbeek en 2 voor Hoboken)

Na de verkiezingen

De uittredende raden en besturen blijven na de verkiezingen nog even in functie. Een meerderheid van de nieuw verkozen raadsleden ondertekent voordrachtsakten voor een deputatie (voor provincies) en de aanstelling van burgemeesters en schepenen (voor gemeenten en districten). In Vlaanderen worden de burgemeesters officieel benoemd door de Vlaamse Regering en leggen ze de eed af in handen van de provinciegouverneur, in Brussel bij de minister-president en in Wallonië bij de gemeenteraadsvoorzitter.

De installatie van de verkozen raden gebeurt op de volgende momenten:

• Vlaamse provincieraden: op een van de eerste vijf werkdagen van december (Art. 7 Provinciedecreet)
• Vlaamse gemeenteraden: op een van de eerste vijf werkdagen van december (Art. 6 Decreet Lokaal Bestuur)
• Brusselse gemeenteraden: op een van de eerste vijf werkdagen van december
• Waalse provincieraden: eind oktober (Art. L6111-1 CDLD)
• Waalse gemeenteraden: begin december (Art. L1122-3 CDLD)

Vlaanderen

Antwerpen

Bart De Wever (N-VA) is kandidaat om burgemeester van Antwerpen te blijven.^[5] Districtsschepen van Borgerhout Ben Van Duppen volgt Peter Mertens op als lijsttrekker voor PVDA.^[6]

Gent

Open Vld (met burgemeester Mathias De Clercq) en Groen (met eerste schepen Filip Watteeuw) zijn de twee grootste politieke fracties sinds de verkiezingen van 2018. De huidige bestuurscoalitie bestaat uit Vooruit-Groen (een gemeenschappelijke lijst in 2018), Open Vld en CD&V. Open Vld en Vooruit vormen nu een gemeenschappelijke lijst "Voor Gent", tegenover een lijst van Groen.^[7]

Mechelen

Bart Somers, burgemeester van Mechelen sinds 2001, werd in 2019 minister in de regering-Jambon maar keerde terug als burgemeester in november 2023. Hij wordt lijsttrekker van de lijst "Voor Mechelen", samengesteld uit de bestaande meerderheidscoalitie Open Vld-Groen-M+.^[8]

Externe links

• Directie van de Verkiezingen van de Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken
• Website van de Vlaamse overheid met alle officiële info over de gemeenteraads-, provincieraads- en districtsraadsverkiezingen in Vlaanderen
• Website van de Waals overheid met alle officiële info over de gemeenteraads- en provincieraadsverkiezingen in Wallonië (zonder DG)
• Geen opkomstplicht meer en "rechtstreeks" verkozen burgemeester: dit verandert er bij de volgende lokale verkiezingen, VRT NWS, 20 juli 2020
• Opkomstplicht bij lokale verkiezingen op de schop, De Tijd, 20 juli 2020

Nieuwsberichten die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden in de categorie Belgische lokale verkiezingen, 2024 van Wikinieuws.