Ziza mingots

Ziza mingotsa
Irudi gehiago
Iraute egoera

Kaltebera  (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaFungi
OrdenaTricholomatales
FamiliaTricholomataceae
GeneroaTricholoma
Espeziea Tricholoma acerbum
Quél., 1872
Mikologia
 
txapel erdi-esferikoa

Oharra: ez fidatu soilik orri honetan ematen diren datuez perretxiko bat identifikatzeko orduan. Inolako zalantzarik izanez gero, kontsultatu aditu batekin.

Ziza mingotsa (Tricholoma acerbum) Tricholomataceae familiako onddo bat da.[1] Zenbaiten ustez, mingotsa delako (ez da desagertzen , ezta luzaroan egosita ere) eta babestu beharreko espeziea delako, ez da kontsumorako egokia. Beste batzuek diote kontsumitu daitekeela, nahiz eta kalitate eskasekoa izan, soilik garnizio gisa dela gomendagarria.

Deskribapena

Kapela: 7 eta 12 cm arteko diametrokoa, haragitsua, hasieran ganbil-biribildua, trinkoa, irmoa, okre zurbila edo zuri-horixka, ilunagoa erdian, ertza mehea, hasieran oso bildua, gero zabaldua eta ildaskatua.

Orriak: Estu, itsatsiak edo apur bat eskotatuak, zurixkak, zuri-kremak edo zuri-horixka kolorekoak, lehoi-herdoil kolorez zikintzen dira ukitzean.

Orri eskotatuak: Oinera iritsi baino lehentxeago eskote txiki bat duten orriak.

Hanka: Betea, zilindrikoa, motza eta lodia, zurixka edo zuri-okrea, goialdean maluta txiki zurixkak ditu, pixkanaka horirantz biratzen direnak.

Haragia: Zuria, sendoa edo urtsua, ia usaingabea eta zapore mingotsekoa, [2]

Etimologia: Tricholoma terminoa grekotik dator, ilea, txirikorda, lumatxarekin tolesturan zehar, nahiz eta espezie gutxi batzuek baino ez dituzten iledun kapelak. Acerbum epitetoa bere haragiaren zaporeagatik da.

Jangarritasuna

Erdipurdiko jangarria, egosi eta egositako ura bota ondoren.[3]

Nahasketa arriskua

Kapelaren ertz ildaskatuagatik, oinaren goialdean dituen maluta zurixkengatik eta haragiaren zapore mingots bereziagatik, espezie hau erraz ezagutzen da.[4]

Sasoia eta lekua

Udazkeneko espeziea, hostozabal basoetan irteten du.[5]

Banaketa eremua

Ingalaterra Berria, Mendebaldeko Europa eta Japonia.

Erreferentziak

  1. Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza  •   Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012  •   Euskalnatura  •   Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987  •   Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973  •   Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
  2. (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 199 or. ISBN 84-404-0530-8..
  3. (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 590 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
  4. (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 322 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
  5. (Gaztelaniaz) Palazon Lozano Fernando. (2006). Setas para todos. JoseLuis Añanos Echo Editorial Pirineo, 255 or. ISBN 84-87997-86-4..

Kanpo estekak

Autoritate kontrola
  • Wikimedia proiektuak
  • Wd Datuak: Q3998691
  • Commonscat Multimedia: Tricholoma acerbum / Q3998691

  • Datu taxonomikoak
  • BioLib: 155835
  • Catalogue of Life: 143422
  • Dyntaxa: 245043
  • EOL: 158955
  • GBIF: 5241775
  • Index Fungorum: 193656
  • UICN: 76265852
  • MycoBank: 193656
  • NCBI: 181706
  • Wd Datuak: Q3998691
  • Commonscat Multimedia: Tricholoma acerbum / Q3998691
  • i
  • e
  • a
Euskal Herriko perretxiko eta onddoak
Agaricales‎
Agaricaceae
  1. Agaricus : Agaricus abruptibulbus | Agaricus benesii | Agaricus bresadolanus | Agaricus cappellianus |Agaricus comtulus | Agaricus gennadii | Agaricus impudicus | Agaricus langei | Agaricus moelleri | Agaricus pilatianus | Agaricus urinascens | Anis-azpibeltza | Astaputz elur zuria | Azpibeltza | Azpibeltz almendrausaina | Azpibeltz eraztunbikoa | Azpibeltz odoltsua | Azpibeltz tintausain argia | Azpibeltz tintausain-iluna | Barrengorria | Basoetako azpibeltza | Txanpiñoia
  2. Calvatia : Astaputz erraldoia | Astaputz mailukatua
  3. Cyathus : Cyathus stercoreus | Habia ildaskatua | Habia leuna
  4. Cystoderma : Galanperna arrosa | Galanperna zinabrio-kolorea | Galanperna zokousaina
  5. Lepiota : Galanperna arre-lilazeoa | Galanperna lilazeoa | Galanperna ezkatazorrotza | Galanperna hiltzailea | Galanperna usaintsua | Lepiota magnispora | Maluta galanperna
  6. Leucoagaricus : Galanperna faltsua | Galanperna zuria
  7. Lycoperdon : Astaputz biguna | Astaputz gonaduna | Astaputz iluna | Astaputz udarekara | Lycoperdon lividum | Otsoputza | Trikuputza | Zaku-astaputza
  8. Macrolepiota : Galanperna | Galanperna erdizuritua | Galanperna puntaduna
  9. Psathyrellaceae : Urbeltz argala | Urbeltz elurzuria | Urbeltz gorritzailea | Urbeltz mikaduna | Urbeltz ugaria | Urbeltz zuri-beltza
  10. Besteak : Astaputz belzkorra | Astaputz berunkara | Galanperna mamigorrizka | Galanperna piriniarra | Habia horia | Larre-astaputza | Leucocoprinus birnbaumii | Leucocoprinus brebissonii | Melanophyllum haematospermum

Amanitaceae

  1. Amanita : Amanita eliae | Amanita irintsu | Amanita mairei | Amanita proxima | Ardotsua | Galdakao lanperna | Hiltzaile berdea | Hiltzaile goiztiarra | Hiltzaile konkorduna | Kukuma | Kukumelo ezkatagrisa | Kukumelo grisa | Kukumelo gris-marroia | Kukumelo ilun-horia | Kukumelo laranja | Kukumelo luzea | Kukumelo marroiska | Kuletoa | Kuleto faltsua | Lanperna | Lanperna ezkatahoria | Lanperna ezkatazorrotza | Lanperna horia | Lanperna iluna | Lanperna irintsua | Lanperna limoia | Lanperna txarra | Lanperna zuria
  2. Limacella : Ardo koloreko limazela | Limacella guttata | Limacella illinita

Bolbitiaceae : Bolbizio horia | Konozibea | Konozibe samurra | Larre-orribeltza | Orribeltz arraultzerdia | Orribeltz berdexka
Clavariaceae : Atzapar puntagorria | Txitxardin horia | Txitxardin zuria
Coprinaceae : Drosofila malkoduna | Suge-ziza zuriska | Urbeltz galparduna
Cortinariaceae

  1. Cortinarius : Builliard sarea | Cortinarius ochroleucus | Cortinarius saginus | Cortinarius salor | Cortinarius torvus | Cortinarius triumphans | Errozitea | Muki-sare ezpainzimurra | Muki-sare hankanabarra | Muki-sare marroia | Muki-sare orriurdina | Sare bikaina | Sare D.D.T. usaina | Sare hiltzailea | Sare kanela kolorea | Sare lila luzea | Sare marragorria | Sare mingotsa | Sare odoltsua | Sare orriberunkara | Sare orrigorria | Sare purpura hiltzailea | Sare purpurakorra | Sare ubela | Sare zuriubela | Sarehori hiltzailea | Sarehori polita | Sarekoa | Sareokre ezkatatsua | Sareoliba arbiusaina | Urdintxua | Zare zinabrioa

Entolomataceae : Aprileko azpiarrosa | Azpiarrosa goiztarra | Azpiarrosa hankaberdea | Azpiarrosa klorousaina | Azpiarrosa maltzurra | Errotaria
Hydnangiaceae : Lakaria arrunta | Lakaria ubela
Hygrophoraceae

  1. Hygrocybe : Ezko arrosa-ubela | Ezko berdeska | Ezko gibelgorria | Ezko gorri-handia | Ezko gorri-konikoa | Ezko gorri-txikia | Ezko herdozuria | Ezko horia | Ezko hori-konikoa | Ezko mingotsa | Ezkotxoa | Ezkotxo gorria | Ezkotxo horia | Hygrocybe aurantiosplendens | Hygrocybe citrina | Hygrocybe murinacea | Hygrocybe ovina | Hygrocybe persistens | Hygrocybe quieta | Hygrocybe unguinosa
  2. Hygrophorus : Baso-ezkoa | Ezkazuri lingirdatsua | Ezko almendrausaina | Ezko elur zuria | Ezko gibel-gorria | Ezko hori-zuria | Ezko kolorebikoa | Ezko oliba-zuria | Hygrophorus latitabundus | Martxoko ezkoa | Negu-ezkoa | Olerkari-ezkoa | Pagadi-ezko zurixka
  3. Besteak : Belardi-ezkoa | Ezko orriarrosaLichenomphalia umbellifera

Hymenogastraceae

  1. Galerina : Galera hiltzailea
  2. Hebeloma : Arbiki argia | Arbiki azukrerrea | Arbiki erroduna | Arbiki falkaduna | Arbiki pintoa
  3. Sorgina : Sorgin zorrotza

Inocybaceae :

  1. Crepidotus :‎ Txirla arrunta | Txirla biguna
  2. Inozibe : Inocybe dulcamara | Inocybe praetervisa | Inozibe hiltzailea | Inozibe lotsatia | Inozibe udareusaina | Inozibe zolaurdina | Inozibe zuria

Lyophyllaceae : Lyophyllum loricatum | Niktali handia | Niktali txikia | Ziza belzkorra | Ziza erroluzea | Ziza zaulia | Ziza zuri-morea | Zizazuria
Marasmiaceae

  1. Marasmiellus : Adarretako marasmioa | Marasmiellus candidus
  2. Marasmius : Marasmio gurpiltxoa | Marasmio jangarria | Marasmio jangarri faltsua | Marasmius cohaerens | Wynne marasmio
  3. Mycetinis : Marasmio baratxuria | Marasmio baratzuri txikia
  4. Rhodocollybia : Kolibia gurinkara | Kolibia hanka-bihurria | Kolibia herdoildua
  5. Besteak : Apo-ziza | Arrain-ziza | Kolibia sustraitsua | Marasmio zolahoria | Pinotxa-kolibia | Pleurocybella porrigens | Shiitakea

Mycenaceae

  1. Mycena : Kanpaitxo arbiusaina | Kanpaitxo arrosa | Kanpaitxo azpiluna | Kanpaitxo errotaria | Kanpaitxo esnegorri handia | Kanpaitxo lingirdatsu horixka | Mycena acicula | Mycena arcangeliana | Mycena crocata | Mycena galopus | Mycena inclinata | Pinotxa-kanpaitxoa
  2. Besteak : Belarri mingotsa

Omphalotaceae

  1. Gymnopus : Gymnopus aquosus | Gymnopus hariolorum | Haritz-marasmioa | Kolibia marroia | Marasmio arrosa | Marasmio hankagorria | Marasmio kirastuna | Marasmio mordoskatua

Physalacriaceae

  1. Armillaria : Armillaria ostoyae | Armillaria tabescens | Enbor-ziza
  2. Besteak : Kolibia erroluzea | Kolibia lingirdatsua | Kolibia zolabeltza | Pinotxa-kolibia mina | Xerula pudens

Pleurotaceae : Belarri landua | Belarri lurtarra | Belarri luzea | Belarri zurixka | Kardu-ziza | Pipa-belarria
Strophariaceae

  1. Hypholoma : Suge-ziza gozoa | Suge-ziza mingotsa | Suge-ziza teilakolorea
  2. Pholiota : Baso erreetako egur-ziza | Egur-ziza bidaiaria | Egur-ziza ezkatatsua | Egur-ziza horilaranja | Urrezko egur-ziza
  3. Stropharia : Gorotz-sorgin txikia | Sorgin berdexka | Sorgin handi-marroia | Sorgin horixka
  4. Besteak : Egur-ziza aldakorra | Egur-ziza bikaina | Egur-ziza zola zuria | Landaburu goiztiarra | Makal-ziza | Makalhilkaria | Sorgin hankaezkatatsua

Tricholomataceae

  1. Clitocybe : Anis-klitozibe berdea | Anis-klitozibe zuria | Basoetako klitozibe zuria | Bideetako klitozibe zuria | Bitigar erraldoia | Errotari faltsua | Ilarraka | Inbutua | Klitozibe errotsua | Klitozibe kolorebikoa | Klitozibe teilakolorea | Klitozibe zikinusaina | Klitozibe zilborduna | Klitozibe zolalodia
  2. Lepista : Klitozibe ezpaingorria | Larramendi-ziza | Ziza ahul-hankaurdina | Ziza hankamorea | Ziza hankaurdina | Ziza mordoskatua | Ziza usaintsua | Ziza zuri-urdina
  3. Leucopaxillus : Bitigar hirukolorea | Bitigar horiska | Bitigar mingotsa | Bitigar sendoa | Klitozibe erraldoia
  4. Melanoleuca : Melanoleuca cognata | Ugatz-ziza argia | Ugatz-ziza arrunta | Ugatz-ziza handia | Ugatz-ziza hankalaburra
  5. Tricholoma : Kirats-ziza horia | Kirats-ziza zuria | Makaldi-ziza | Negrilla ziza horikorra | Pinu-ziza arrunta | Pinudi-ziza marroia | Zaldun-ziza orrihoria | Zaldun-ziza orrizuria | Ziza arrea | Ziza behigorria | Ziza berde-beltza | Ziza eraztun-horia | Ziza erraldoia | Ziza ezkatabeltza | Ziza hori-marroia | Ziza ilun-hankahorixka | Ziza laranja | Ziza marroia | Ziza marroi ezkatatxikia | Ziza marroi-irinusaina | Ziza marroi-usain gabea | Ziza mingotsa | Ziza nabarra | Ziza ubelska-puntaduna | Ziza usozuria | Ziza xaboi usaina | Ziza zuri-marroia | Ziza-ilun lilakorra | Zizazuri mingotsa
  6. Besteak : Belarri orrihoria | Collybia tuberosa | Klitozibe beltza | Sare orrizuria | Urri-ziza | Ziza orrilila | Zumar ziza
Besteak : Ardagaitxoa | Hemimycena cucullata | Idi-mihia | Kosko-ziza zetatsua
Auriculariales
Boletales
Boletaceae
  1. Boletus : Boletus fechtneri | Boletus lateritius | Boletus pseudoregius | Boletus rhodopurpureus | Boletus speciosus | Onddo pinua | Onddo purpura | Onddobeltza | Udako onddozuria | Udazkeneko onddozuria
  2. Leccinum : Artadi onddo belzkorra | Leccinum leucopodium | Leccinum quercinum | Onddo belzkorra | Onddo laranja | Urki-onddoa | Xarma-onddoa
  3. Rubroboletus : Boletus dupainii | Boletus lupinus | Boletus rhodoxanthus | Rubroboletus legaliae | Satan onddoa
  4. Suillellus : Onddo zikina | Quelet onddoa
  5. Besteak : Astaputz-onddoa | Onddo arrea | Onddo astuna | Onddo azpilimoia | Onddo biguna | Onddo erregea | Onddo ezkatatsua | Onddo gorria | Onddo hankaederra | Onddo hankagorria | Onddo hankazorrotza | Onddo iodousaindua | Onddo mingotsa | Onddo urregorria | Onddozuri mingotsa | Piper-onddoa

Gomphidiaceae : Alertze-lerdekia | Lerdeki arrosa | Lerdeki hankahoria | Lerdeki marroia
Gyroporaceae : Onddo gaztaina | Onddo urdinkorra
Paxillaceae : Haltza-onddoa | Orri-onddo hankabeltza | Orri-onddo hiltzailea | Paxillus filamentosus
Rhizopogonaceae : Sasiboilur arrosa | Sasiboilur horia
Sclerodermataceae : Astaputz arrunta | Astaputz izarra | Astaputz tintatzailea | Astaputz ubelska | Scleroderma areolatum | Scleroderma cepa
Suillaceae : Bellini Pinudi-onddoa | Onddo apaina | Onddo kofaduna | Onddo lingirdatsua | Pinudi-onddo horia | Pinudi-onddo klorousaina | Pinudi-onddo likina | Pinudi-onddo pikorduna | Pinudietako behi-onddoa | Suillus collinitus

Besteak : Izarputz higrometroa | Orri-onddo hankagabea | Zizahori faltsua
Cantharellales
Geastrales
Gloeophyllales
Gloeophyllaceae‎ : Hesola-ardagaia | Larruki ubela
Gomphales
Clavariadelphaceae‎ : Joiki arrunta | Joiki gozoa
Gomphaceae : Atzapar ederra | Atzapar horia | Atzapar urregorria | Iltze ubela
Hymenochaetales
Pezizales
Discinaceae : Mitra marroia | Mitra muina

Helvellaceae‎ : 

  1. Helvella‎ : Helvella fusca | Helvella solitaria | Kaliza arrunta | Kaliza hankaluzea | Kaliza zuri-beltza | Mitra beltza | Mitra malgua | Mitra zuria

Morchellaceae‎ : Karraspina arrunta | Karraspina ditarea | Karraspina elata | Karraspina horaila | Karraspina konikoa | Katilu zaintsua | Sasikarraspina
Pezizaceae‎ : Argizarizko katilua | Katilua | Katilu esnehoria | Katilu marroi haundia | Katilu marroi-oliba | Katilu xixkuduna | Koroa ubela
Pyronemataceae‎ : Katilu iluna | Katilu laranjaa | Zedro-katilua
Rhizinaceae‎ : Kaparra
Sarcoscyphaceae : Sarcoscypha | Txanogorritxua

Tuberaceae‎ : Boilurra edo trufa a | Boilur beltza | Boilur txikia | Grisola jatorra | Neguko boilurra | Txerri-grisola | Udako boilurra
Phallales
Phallaceae : Etsai zakila | Izar gorria | Kaiola gorria | Txakur-zakila
Polyporales
Fomitopsidaceae : Alertze-ardagaia | Antrodia serialis | Ardagai ezpaingorria | Fomitopsis rosea | Haritz-ardagaia | Pinu-sustraietako ardagaia | Urki-ardagaia

Ganodermataceae : Ardagai pipa | Ardagai zapalaGanoderma resinaceum
Meripilaceae : Ardagai erraldoia | Ardagai hostotsua
Polyporaceae‎  :

  1. Daedaleopsis : Ardagai gorrikorra | Arte-ardagaia | Gerezi-ardagaia
  2. Lentinus : Katamotz-belarria | Motzondo-belarri ilaunduna | Neguko onddo-ardagaia
  3. Polyporus : Ardagai ezkatatsu-handia | Ardagai ezkatatsu-txikia | Onddo-ardagai zolabeltza
  4. Trametes : Ardagai konkorduna | Larruki ilelatza | Larruki koloreanitza
  5. Besteak : Ardagai gorria | Ardagai horia | Ardagai mehea | Arteadar-ardagaia | Motzondo-belarri leuna | Supizteko ardagaia
Besteak : Ardagaia | Azalore belakia | Lur-ardagaia | Pago-azal ubela
Russulales
Hericiaceae : Auntz-bizarra | Tripaki hankagabea

Russulaceae :

  1. Esnekia (Lactarius) : Esneardotsua | Esnegorria | Esnegorri faltsua | Esnehorikor arrunta | Esneki argia | Esneki arrunta | Esneki gibelkolorea | Esneki hankazulatua | Esneki laranja | Esneki teilamina | Esneki zikina | Esneki zonaduna | Esneki zuri-orriarrosa | Esneki zuri-orribildua | Esneki zuri-orrizabala | Hurrizti-esneki berdea | Istinga-esnekia | Kanfor-esnekia | Lactarius acerrimus | Lactarius acris | Lactarius circellatus | Lactarius decipiens |  Lactarius fluens | Lactarius glyciosmus | Lactarius lilacinus | Lactarius pubescens | Lactarius romagnesii | Lactarius rubrocinctus | Lactarius subdulcis | Lactarius tabidus | Lactarius vietus | Pagadi-esneki berdea
  2. Russula : Gibel beltz-ubela | Gibel hori-ubela | Gibel kamalehoia | Gibel karramarroa | Gibel kuletoa | Gibel-laranja orinduna | Gibelaranja hankagorria | Gibelaranja orinduna | Gibelarrosa goiztiarra | Gibelarrosa horikorra | Gibelarrosa liraina | Gibelberde iluna | Gibelberde orrikrema | Gibelberde orrizuria | Gibelgorria | Gibelgorri geraniousaina | Gibelgorri hankagogorra | Gibelgorri okagarria | Gibelgorri orriurdinska | Gibelgorriska eztiusaina | Gibelgris kirasduna | Gibelhori hankagrisa | Gibelhori orrilaranja | Gibelilun errea | Gibelilun orrimina | Gibelilun orritinkoa | Gibelilun orrizabala | Gibelilun zuri-beltza | Gibelmarroi ildaskatua | Gibelmore hankamorea | Gibelmore hauskorra | Gibelokre almendrausaina | Gibelokre hankazuria | Gibelokre kirasduna | Gibelokre konpotausaina | Gibelokre orrizuria | Gibeloliba | Gibelubel iodousaina | Gibelubel orriahula | Gibelubel orrikrema | Gibelubel polita | Gibelubel puntaduna | Gibeluraina | Gibelurdina | Gibelzuri orribildua | Gibelzuri orrizabala | Pinudi-gibelgorria | Pinudi-gibelubela | Russula decipiens | Russula queletii | Russula veternosa | Urritxa
  3. Besteak : Esnatoa
Besteak : Ahuntz-apoa | Anis-belarria | Ardagai ezpainzuria | Atzapar koral-zuria | Esne arrosakorra | Onddo-ardagai horia | Pinu-azal odoltsua
Thelephorales