Elia Kazan
- Artikulu hau zinema zuzendariari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Elia (argipena)».
Elia Kazan | |
---|---|
Irudi gehiago | |
Bizitza | |
Jaiotza | Konstantinopla, 1909ko irailaren 7a |
Herrialdea | Ameriketako Estatu Batuak Grezia |
Lehen hizkuntza | ingelesa |
Heriotza | New York, 2003ko irailaren 28a (94 urte) |
Familia | |
Ezkontidea(k) | Molly Kazan (1932 - 1963) Barbara Loden (1967 - 1980) Frances Kazan (1982 - 2003) |
Seme-alabak | ikusi
|
Familia | ikusi
|
Hezkuntza | |
Heziketa | Williams College (en) Juilliard School (en) Yale School of Drama New Rochelle High School (en) |
Hizkuntzak | ingelesa greziera turkiera |
Irakaslea(k) | Lucia Dunham (en) Lee Strasberg Harold Clurman |
Jarduerak | |
Jarduerak | film-zuzendaria, gidoilaria, zinema ekoizlea, idazlea, aktorea, antzerki zuzendaria, zinema aktorea eta errealizadorea |
Lantokia(k) | Ameriketako Estatu Batuak |
Enplegatzailea(k) | New School (en) |
Jasotako sariak | ikusi
|
| |
Elia Kazan (grezieraz Ελία Καζάν, 1909ko irailaren 7 – 2003ko irailaren 28) greziar jatorrizko —Istanbulen (egungo Turkian) jaio bazen ere— Ameriketako Estatu Batuetako zinema eta antzerki zuzendaria zen.
Antzerkiari dagokionez, Tennessee Williamsen eta Arthur Millerren lan nagusiak zuzendu zituen: Williamsen The Glass Menagerie (1944) eta A Streetcar Named Desire (1951), eta Millerren All My Sons (1947) eta Death of a Salesman (1949).
Zinemagintzan ere zuzendari arrakastatsua izan zen. Bi Oscar irabazi zituen, 1947ko Gentleman's Agreement eta 1954ko On the Waterfront filmengatik. Sen handiko aktore andana aurkitu zuen: Marlon Brando eta James Dean, besteak beste.
Elia Kazanen salaketak
Bolada labur batean, Ameriketako Estatu Batutetako Alderdi Komunistako kidea izan zen. Hala ere, Stalinek egindako sarraskiek nazkaturik, 30eko hamarkadan alderdia utzi zuen. Gainera, ez zuen alderdikoek filmetan eskua sartzeko inolako saiorik onartzen.
50eko hamarkadan, halere, komunisten kontrako beldurra pil-pilean zegoenean, Kazanek Hollywoodeko hainbat komunista salatu zituen, amerikar ez ziren jardueretarako batzordearen aurrean (House Committee on Un-American Activities, ingelesez). Geroago azaldu zuenez, garai hartan uste zuen horrela jokatzea herrialdearen alde egiteko modu onena zela. Nolanahi ere, kritika mingotsak jaso behar izan zituen hasiera-hasieratik. 1999an, ohorezko Oscar saria eman ziotenean, zeresan handia piztu zen Hollywooden: batzuek uste zuten aspaldiko kontua izanda, haren lan artistikoak eskertzeko merezi zuela, baina beste batzuk ados ez, eta Kazanek Oscar jaso zuenean, ez zuten ezta txalotu ere egin.
Filmografia
Taula honetan ikus daitezke filmaren bi aktore, enpresa ekoizlea eta beste izenburuak beste hizkuntza batera itzuli bada (gaztelania, frantsesa, euskara, katalana edo galiziera):
Urtea | Filma | Antzezleak | Ekoizlea | Hizkuntzak |
---|---|---|---|---|
1937 | People of the Cumberland | -- | -- | |
1945 | A Tree Grows in Brooklyn | Dorothy McGuire, Peggy Ann Garner | 20th Century Studios | gaztelaniaz: Lazos humanos frantsesez: Le Lys de Brooklyn |
1947 | Boomerang | Dana Andrews, Jane Wyatt | 20th Century Studios | gaztelaniaz: El justiciero frantsesez: Boomerang ! |
1947 | The Sea of Grass | Katharine Hepburn, Spencer Tracy | Metro-Goldwyn-Mayer | gaztelaniaz: Mar de hierba frantsesez: Le Maître de la prairie |
1947 | Gentleman's Agreement | Gregory Peck, Dorothy McGuire | 20th Century Studios | frantsesez: Le Mur invisible |
1950 | Panic in the Streets | Richard Widmark, Paul Douglas | 20th Century Studios | frantsesez: Panique dans la rue |
1950 | Pinky | Jeanne Crain, Ethel Barrymore | 20th Century Studios | frantsesez: L'Héritage de la chair |
1951 | A Streetcar Named Desire | Vivien Leigh, Marlon Brando | Warner Bros. | gaztelaniaz: Un tranvía llamado Deseo frantsesez: Un tramway nommé Désir |
1952 | Viva Zapata! | Marlon Brando, Jean Peters | 20th Century Studios | gaztelaniaz: ¡Viva Zapata! frantsesez: Viva Zapata ! |
1953 | Man on a Tightrope | Fredric March, Terry Moore | 20th Century Studios | gaztelaniaz: Fugitivos del terror rojo |
1954 | On the Waterfront | Marlon Brando, Karl Malden | Columbia Pictures | frantsesez: Sur les quais katalanez: La llei del silenci galizieraz: A lei do silencio |
1955 | East of Eden | James Dean, Raymond Massey | Warner Bros. | frantsesez: À l'est d'Éden katalanez: A l'est de l'edèn galizieraz: Ó leste do Edén |
1956 | Baby Doll | Karl Malden, Carroll Baker | -- | frantsesez: La Poupée de chair |
1957 | A Face in the Crowd | Andy Griffith, Patricia Neal | Warner Bros. | gaztelaniaz: Un rostro en la multitud frantsesez: Un homme dans la foule katalanez: Un rostre en la multitud |
1960 | Wild River | Montgomery Clift, Lee Remick | -- | gaztelaniaz: Río salvaje frantsesez: Le Fleuve sauvage katalanez: Riu Salvatge galizieraz: Río salvaxe (filme de 1960) |
1961 | Splendor in the Grass | Natalie Wood, Warren Beatty | Warner Bros. | gaztelaniaz: Esplendor en la hierba frantsesez: La Fièvre dans le sang katalanez: Esplendor a l'herba galizieraz: Esplendor na herba |
1963 | America America | Frank Wolff, Stathis Giallelis | Warner Bros. | gaztelaniaz: América, América frantsesez: America, America katalanez: Amèrica galizieraz: América, América |
1969 | The Arrangement | Kirk Douglas, Faye Dunaway | -- | frantsesez: L'Arrangement katalanez: El compromís |
1972 | The Visitors | Patrick McVey, James Woods | -- | gaztelaniaz: Los visitantes frantsesez: Les Visiteurs |
1972 | Whether To Tell The Truth | -- | -- | |
1976 | The Last Tycoon | Robert De Niro, Tony Curtis | Paramount Pictures | gaztelaniaz: El último magnate frantsesez: Le Dernier Nabab |
Kanpo estekak
- Datuak: Q72717
- Multimedia: Elia Kazan / Q72717